با تغییر سبک زندگی در عصر حاضر، سن ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی نیز تغییر پیدا کرده است. یکی از این بیماری‌ها که به صورت خاموش و مزمن در حال افزایش است بیماری فشارخون بالا می‌باشد. بنابراین حفظ فشار خون نرمال در سالمندان از اهمیت بالایی برخوردار است. فشار خون بالا برای سلامت همه افراد جامعه با هر سنی و هر جنسیتی بخصوص سالمندان یک تهدید بالقوه محسوب می‌شود.
فهرست مطالب
برای مشاوره رایگان آنلاین با متخصص در اینستاگرام با ما همراه باشید. 
تماس جهت مشاوره رايگان و اخذ نوبت تلفنی فهرست مطالب
فشار خون نرمال در سالمندان
همانطور که گفتیم فشار بالا برای سالمندان یک تحدید جدی است، در حالت ایده آل فشار خون نرمال در سالمندان و همچنین سایر افراد برابر با 12 روی 8 می‌باشد. اما این اعداد به چه معناست؟
فشار هرکس با کمک دو مقدار عددی بیان می‌شود، عدد اول یا بزرگتر که نام علمی آن سیستولیک نام دارد، در حقیقت مقدار فشاری است که خون موجود در رگ‌ها حین پمپاژ شدن توسط قلب به دیواره رگ‌ها وارد می‌کند و عدد دوم یا کوچکتر که نام علمی آن دیاستولیک نام دارد، در حقیقت مقدار فشاری است که حین برگشت خون به قلب (پرشدن مجدد قلب) بر دیواره رگ‌ها وارد می‌شود.
مثلا فشار 110 روی 70 یا همان 11 روی 7 به معنای آن است که فشار سیستولیک 110 و فشار دیاستولیک 70 میلی متر جیوه می‌باشند.
* فشار بالا در سالمندان (هایپر تنشن)
طبق آخرین دستور العمل‌های پزشکی فشار بیشتر از 130 روی 80 به عنوان فشار بالا (یا هایپر تنشن) محسوب می‌شوند و فشار خون نرمال در سالمندان و سایر افراد، اعداد پایین تر از این مقدار هستند.
زمانی می‌توان گفت که شخصی دارای عارضه فشار است که به طور میانگین در اکثر اوقات فشار وی بالا باشد. زیرا دونوع فشار بالا وجود دارد که یکی از آن‌ها موقت و دراثر اتفاقات روزمره است و دیگری به صورت تدریجی ایجاد می‌شود و طولانی مدت، پایدار و مزمن باقی می‌ماند. (در این مقاله منظور از فشار بالا، فشار مزمن بوده که خود یک بیماری به حساب می‌آید)
* فشار خون پایین در سالمندان (هیپو تنشن)
همانطور که گفتیم فشار خون نرمال در سالمندان کمتر از عدد 130 روی 80 می‌باشد، اما بیش از حد پایین بودن فشار هم خوب نیست، طبق آخرین دستور العمل‌های پزشکی فشارهای کمتر از 90 روی 60 هم خارج از بازه نرمال بوده و به عنوان فشار پایین (یا هیپو تنشن) معرفی می‌شوند.
این پایین بودن فشار در سالمندان به اندازه بالا بودن فشار در آن‌ها خطرساز نبوده و همیشه نگران کننده نیست اما احتیاج به پیگیری دارد، چراکه این کاهش فشار می‌تواند ناشی از کمبود مواد مغذی در بدن، مشکلات قلبی، وجود عفونت، مشکلات غدد و مشکلاتی مشابه باشد. بنابراین فشار پایین در سالمندان همیشه بی‌خطر و بدون عارضه نیست، از مهم‌ترین عوارض کاهش بیش از اندازه فشار خون نرمال در سالمندان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
احساس داشتن سرگیجه یا عدم داشتن تمرکز
احساس خستگی یا سنگینی یا تنفس ضعیف و کم عمق
کم آبی بدن، غش، بی‌حالی، احساس کرختی، سنگینی و ضعف در عضلات و سر
در صورت کم بودن بیش از حد فشار ممکن است شخص دچار شوک شدید بشود و حتی این شوک منجر به مرگ وی بشود (از نشانه‌های مهم پیش از شکل گیری شوک می‌توان به رنگ پریدگی، کم آوردن تنفس، نبض خیلی ضعیف، بی‌حالی و گیجی و منگی اشاره کرد. در صورت پایین بودن فشار و مواجه با یکی از این علائم، فورا به اورژانس مراجعه کنید)
و غیره
* فشار خون نرمال در سالمندان
با توجه به تعریفی که از فشار بالا (هایپر تنشن) و فشار پایین (هیپو تنشن) یاد گرفتیم، می‌توان بازه فشار خون نرمال در سالمندان را به این شکل تعریف کرد که فشار خونی برای یک سالمند نرمال است که مقدار آن چیزی بین فشارهای ماکزیموم 13 روی 8 و مینیموم 9 روی 6 باشد. (البته این مقادیر دستورالعمل‌های پزشکی هستند و بهتر است فشار هر شخصی با توجه به سابقه فشار او سنجیده شود)
* کنترل و تنظیم فشار خون نرمال در سالمندان
حال بهتر است به این پرسش بپردازیم که عارضه فشار بالا یا پایین (مزمن) در اثر چه چیزهایی ایجاد می‌شود!
الف) فاکتورهای متعددی هستند که می‌توانند باعث افزایش یا کاهش فشار خون نرمال در سالمندان به صورت مزمن شوند. به عنوان مثال:
فاکتور سن (به صورت طبیعی هر چه سن افراد بیشتر می‌شود، رگ‌ها شروع به سفت‌تر شدن می‌کنند و انعطاف‌پذیری آن‌ها نیز کاهش می‌یابد و درنتیجه قلب برای عبور دادن خون از درون آن‌ها فشار بیشتری وارد می‌کند. به همین دلیل است که معمولا فشار خون نرمال در سالمندان افزایش پیدا می‌کند)
فاکتور جنسیت (خانمها بیشتر از آقایان به فشار بالا و بیماری‌های قلبی عروقی مبتلا می‌شوند، علت و چرایی این مسئله را در ادامه بیشتر بررسی خواهیم کرد)
فاکتور وراثت (بیماری‌های فشار خصوصا فشار بالا بسیار متاثر از فاکتور وراثت بوده و بیمارانی که دارای سابقه خانوادگی فشار هستند، شانس بیشتری در ابتلا به آن نیز دارا می‌باشند)
نژاد (نژاد هم همچون وراثت تاثیر گذار است، به عنوان مثال طبق یک آمارگیری در آمریکا، سیاه پوستان بیشتر از سفید پوستان دچار فشار می‌شوند)
وجود برخی بیماری‌های زمینه‌ای (نظیر دیابت، بیماری‌های کلیوی و …) افراد را بیشتر در معرض فشار قرار می‌دهد.
ب) همچنین سبک زندگی نیز می‌تواند بر تغییرات فشار خون نرمال در سالمندان بسیار تاثیر گذار باشد. چند مورد از مهم ترین عواملی که می‌توانند به مرور در شخص فشار مزمن ایجاد کنند عبارتند از:
اضافه وزن و چاقی (هرچه افراد چاق‌تر باشند و چربی شکمی آن‌ها بیشتر باشد، خطر ابتلای آن‌ها به فشار بالا نیز افزایش پیدا می‌کند زیرا قلب تلاش می‌کند با فشار بیشتری خون را به همه نقاط بدن پمپاژ کند)
ورزش (ورزش برای سالمندانی که دارای فشار نرمال یا نسبتا بالا هستند بلامانع بوده و بسیار مفید نیز می‌باشد. اما سالمندانی که فشار خیلی بالایی دارند یا به افت فشار دچار هستند به هیچ عنوان نباید بدون مشورت با پزشک و خودسر ورزش بکنند، زیرا هر حرکت ورزشی مناسب وضعیت آن‌ها نیست و باید یک برنامه ورزشی کنترل شده از پزشک خود دریافت بکنند)
تغذیه (کم کردن حجم وعده‌های غذایی و افزایش تعداد وعده‌ها به بهبود کمبود فشار در سالمندان کمک می‌کند و از طرفی پرخوری کردن و مصرف زیاد چربی، می‌تواند به مرور باعث افزایش فشار مزمن شود)
آب (نوشیدن آب برای سالمندانی که مشکل کم فشاری دارند می‌تواند بسیار مفید باشد)
مصرف زیاد نمک (مصرف زیاد نمک باعث افزایش فشار خون می‌شود، از این رو سالمندانی که دچار پرفشاری خون هستند باید نمک را از سبد غذایی خود حذف کرده و سالمندانی هم که دچار کم فشاری شدید هستند می‌توانند از مقدار خیلی کمی نمک برای افزایش فشار خود کمک بگیرند)
مصرف دخانیات (سیگار) و الکل (هر دو باعث افزایش فشار می‌شوند)
استرس و تنش‌های عصبی (غالبا باعث افزایش فشار می‌شوند و در بلند مدت نیز به قلب آسیب وارد می‌کنند اما برخی مطالعات می‌گویند استرس می‌تواند باعث کاهش فشار نیز بشود)
انجام فعالیت‌ها به صورت ناگهانی نیز می‌تواند باعث افت فشار موقتی (غیر مزمن) در سالمندان شود (استراحت و خواب زیاد و طولانی، بلند شدن یا تحرک ناگهانی و …)
ج) اندازه گیری منظم فشار خون در سالمندان
ممکن است شخصی مدت‌ها دچار فشار بالا بوده اما به دلیل نداشتن هیچ علائمی، خود متوجه آن نشده باشد، اما این به معنای مصون ماندن وی از عوارض فشار بالا نیست. از این رو پزشکان توصیه می‌کنند تمامی سالمندان به طور منظم فشار خود را اندازه گیری و کنترل کنند. برای اندازه گیری فشار خون بهتر است نکات زیر را رعایت کنیم:
حداقل 1ساعت پیش از اندازه گیری از نوشیدن قهوه و کشیدن سیگار و مصرف نمک و کافئین پرهیز کنیم
قبل از اندازه گیری نباید ورزش یا فعالیت شدید بدنی کرده باشیم و نباید استرس داشته باشیم (بنابر این بهتر است 10 دقیقه در حالت نشسته استراحت کنیم)
توصیه می‌کنیم یک دستگاه تشخیص فشار دیجیتال شخصی برای خود تهیه کرده و برای سنجش ماهانه فشار، چند روز متوالی از ماه را در ساعات مختلفی از شبانه روز فشار خود را اندازه گیری و یادداشت کنید و نتیجه را به پزشک خود ارائه دهید تا وی وضعیت شما را بررسی کند
نکته مهم: همانطور که به آن اشاره کردیم یکی از فاکتورهای تاثیر گذار در ابتلای افراد به فشار بالا، جنسیت افراد است. از این رو در ادامه به بررسی تاثیر فاکتور جنسیت در میزان ابتلای افراد به بیماری فشار و همچنین بررسی و مقایسه فشار طبیعی برای آقایان و فشار طبیعی برای خانمها و تغییرات فشار آقایان و خانمها می‌پردازیم.
از این رو قصد داریم در این مقاله، فشار خون نرمال در سالمندان و عوامل تاثیر گذار برروی آن و همچنین عوارض احتمالی ناشی از آن را بررسی کنیم و به این پرسش پاسخ دهیم که آیا فشار خون 15 خطرناک است و باید آن را جدی گرفت یا خیر!
همچنین قصد داریم تفاوت افزایش فشار خون نرمال برای آقایان و خانمها و همچنین فشار خون نرمال برای خانمها در دوران بارداری را مورد بررسی قرار دهیم.
فشار خون نرمال در سالمندان چه اهمیتی دارد؟
ضروری است سالمندان به طور مداوم فشار خود را کنترل کنند چرا که از عوارض عمده فشار بالا می‌توان به سکته قلبی و مغزی، آسیب به کل اندام‌های بدن (به دلیل عدم خونرسانی مناسب به سایر اندام‌ها مثل چشم و کلیه) اشاره کرد از همین رو می توان گفت حفظ فشار نرمال در سالمندان بسیار مهمتر است چرا که احتمال آسیب در این گروه سنی به مراتب بالاتر از سایرین می‌باشد.
تفاوت فشار خون نرمال برای آقایان و فشار خون نرمال برای خانمها
همانطور که گفتیم معیار عددی فشار خون نرمال برای آقایان با فشار طبیعی برای خانمها یکسان می‌باشد، یعنی هم برای آقایان و هم برای خانمها فشار 12 روی 8 ایده آل و بیشتر از 13 روی 8 بالا می‌باشد. (فشار خون نرمال در سالمندان زن و مرد نیز تفاوت چندانی ندارد)
ولی روند تغییرات و افزایش فشار در آقایان و خانمها متفاوت است. مطالعات نشان می‌دهد که افزایش فشار ناشی از افزایش سن در خانمها زودتر از آقایان اتفاق می‌افتد و همچنین شایع‌تر نیز می‌باشد و یکی از دلایل تفاوت بیماری‌های قلبی عروقی در آقایان و خانمها نیز مرتبط با همین مساله است.
همانطور که می‌دانیم هورمون استروژن یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین هورمون‌هایی است که در بدن خانمها ترشح می‌شود. با افزایش سن و نزدیک شدن خانمها به دوران یائسگی، ترشح این هورمون در بدن کاهش پیدا می‌کند. با کم شدن سطح استروژن در خون، انعطاف‌پذیری رگ‌ها کاهش پیدا کرده و رگ‌ها سفت‌تر می‌شوند و از این رو خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی نیز افزایش پیدا می‌کند.
طبق آمار درصد ابتلای خانمها به بیمارای‌های قلبی عروقی بیشتر از آقایان است و همچنین در سال‌های اخیر افزایش مرگ و میرهای ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی در خانمها رشد بیشتری نسبت به آقایان داشته. پس می‌توان اینطور نتیجه گرفت که شانس و خطر ابتلا به بیماری فشار و بیماری‌های قلبی عروقی در زنان بیشتر از مردان است.
* فشار بالا در بارداری:
یکی دیگر از عواملی که باعث ایجاد تفاوت بین تغییرات فشار خون نرمال برای آقایان با فشار خون نرمال برای خانمها می‌شود، دوران بارداری است. بعضی خانمها در زمان بارداری دچار افزایش فشار می‌شوند که این مساله اگر شدید باشد می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین مشکل‌ساز شود (مشکلاتی همچون اجبار به زایمان زودرس، وزن کم نوزاد بعد از تولد، عارضه اکلامپسی، عارضه پره اکلامپسی، سکته مغزی یا تشنج مادر، جدا شدن جفت از رحم و …)، بنابراین حتما احتیاج به رسیدگی و درمان دارد.
فشار خون نرمال برای خانمها در دوران بارداری را می‌بایست متناسب با سابقه فشار آن‌ها قبل از دوران بارداری سنجید. فشار بالا برای یک خانم باردار در سه حالت امکان‌پذیر است:
- فشار خون مزمن پیش از بارداری (در این حالت شخص پیش از آن که باردار شود دارای فشار بالا می باشد، که در این صورت اگر قصد بارداری دارد باید حتما با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کرده و تمام داروهایی را که مصرف می‌کند با او هماهنگ کند.
زیرا خوردن و حتی قطع کردن ناگهانی برخی داروها در زمان بارداری موجب آسیب دیدن جنین می‌شود و همچنین فشار مزمن پیش از بارداری خطر ابتلا به فشار شدید و سایر عارضه‌های ناشی از آن را در حین بارداری افزایش می‌دهد)
- فشار موقت ناشی از بارداری (در این حالت خانم‌های بارداری که دارای فشار مزمن نبوده‌اند معمولا برای اولین بار پس از هفته ۲0 ام بارداری، به یک باره دچار افزایش فشار می شوند. این نوع فشار در همه خانمها شایع نیست و بیشتر خانمها تجربه نمی‌کنند و معمولا هم موقتی می‌باشد و حداکثر تا 6 هفته پس از زایمان از بین می‌رود، اما حتما باید جدی گرفته شده و تحت نظر پزشک درمان بشود)
- فشار خون پس از زایمان (اگر به هر دلیلی (نظیر فشار مزمن پیش از بارداری، ابتلا به عوارض اکلامپسی و پره اکلامپسی و …) افزایش فشاری که پس از هفته 20 بارداری ایجاد شده باشد، پس از گذشت 6 هفته بعد از زایمان کاهش پیدا نکند، شخص دچار فشار پس از زایمان شده است)
آیا فشار خون 15 خطرناک است
با توجه به نکاتی که ذکر کردیم، این سوال پیش می‌آید که مثلا آیا فشار خون 15 خطرناک است یا خیر، در جواب به این پرسش می‌توان گفت که فشار بالا در بین پزشکان به عنوان یک بیماری مزمن شناخته می‌شود که می‌تواند به طور تدریجی و در گذر زمان به سلامتی شخص مبتلا آسیب وارد کند.
اما اگر در حالت استراحت (نه پس از انجام فعالیت شدید!) فشار شخصی که دارای فشار نرمال بوده است به یکباره بالا برود (خصوصا افزایش ناگهانی فشار خون نرمال در سالمندان) و یا فشار شخصی که دارای فشار مزمن است از کنترل خارج شود، دیگر با یک وضعیت حاد و اورژانسی روبرو هستیم که جزو فوریت‌های پزشکی به حساب می‌آید.
فشار خون بالای 15 در حالت استراحت، غیر نرمال و غیر قابل چشم پوشی می‌باشد اما جای نگرانی نیست، با مراجعه به پزشک و جویا شدن علت آن و مصرف داروهایی که پزشک تجویز می‌کند قابل درمان و کنترل است. اما اگر فشار به بالای 18 برسد، خطرناک و بحرانی بوده و هرچه سریع‌تر باید به اورژانس مراجعه کرد یا با آن تماس گرفت.
برای درک بهتر می‌توان انواع فشار را در گروه‌های زیر تقسیم بندی کرد:
درصورتی که کمتر از 9 رو 6 باشد: فشار خون کم (حتما باید پیگیری شود، خصوصا در نوجوانان)
درصورتی که بین 9 رو 6 تا 12 رو 8 باشد: فشار طبیعی و نرمال
درصورتی که بین 12 رو 8 تا 13 رو 8 باشد: فشار بالا (اما طبیعی و نرمال)
درصورتی که بین 13 رو 8 تا 14 رو 9 باشد: فشار بالا و غیر طبیعی (مرحله ۱)
درصورتی که بین 14 رو 9 تا 18 رو 12 باشد: فشار خون بالا و غیر طبیعی (مرحله ۲)
درصورتی که بالاتر از 18 رو 12 باشد: وضعیت خطر و اورژانسی (مرحله بحرانی)
طبق دسته بندی فوق، در جواب این پرسش که آیا فشار خون 15 خطرناک است یا خیر، می‌توان گفت که فشارخون بالای 14 باید ریشه یابی و پیگیری و در صورت لزوم درمان و کنترل شود، در بیشتر موارد که فشار خیلی بالا و وضعیت بحرانی است (بالای 18)، شخص را در بیمارستان بستری می‌کنند تا علاوه بر کنترل فشار وضعیت قلب او را نیز تحت نظر بگیرند. این فشار بالا اگر کنترل نشود ممکن است منجر به یک یا چند مورد از آسیب‌های زیر شود:
سکته مغزی یا قلبی
آسیب رسیدن به مویرگ‌های چشم یا از دست دادن کامل یا بخشی از بینایی
آسیب دیدن مغز (آسیب دیدن موقتی یا دائمی حافظه، اختلال در رفتار و شخصیت، به هم ریختن تعادل هورمون‌های مغز، اختلال در خواب، آسیب دیدن هوشیاری و آگاهی و …)
آسیب دیدن کلیه‌ها
آسیب دیدن قلب (بروز حملات قلبی، آسیب دیدن رگ‌ها و شیریان‌های اصلی و فرعی بدن، بروز نارسای‌های قلب ، بروز موقتی درد در قفسه سینه یا تنگی نفس و …)
قطع بخشی از پا (در اثر سفت شدن عروق) و …
سخن پایانی
همانطور که از این مقاله متوجه شدیم، عارضه فشار بالا و یا حتی کاهش آن در سنین بالای زندگی یک امری محتمل و بعضا اجتناب ناپذیر است. اما با تغیر سبک زندگی و کنترل منظم فشار می‌توان از بروز فشار بالا و خصوصا آسیب‌های احتمالی آن به راحتی جلوگیری کرد.
حفظ و کنترل فشار خون نرمال در سالمندان از اهمیت بالایی برخوردار است، خصوصا سالمندانی که دارای بیماری‌های قلبی عروقی نیز می‌باشند. کلینیک قلب ما با برخورداری از پزشکان متخصص و متبحر می‌تواند شما را در مراقبت از سلامتی قلبتان در مقابل عارضه شایع فشار خون، راهنمایی و یاری کند.
