آیا میدانستید که قلب درد باعث شده است تا سالانه بیش از 8 میلیون بیمار به متخصص قلب مراجعه کنند؟ تفاوت و عوارض ناشی از سوزش و تپش قلب چیست؟ برخی این دو عارضه را معادل یکدیگر میدانند. سوزش قلب به همراه تپش میتواند نگرانکننده باشد. این علائم معمولا میتواند ناشی از عوامل مختلفی مانند: استرس، اضطراب، ورزش، کافئین و مصرف برخی از داروها باشد. اما در برخی موارد، این علائم نشاندهنده مشکلات جدیتر قلبی هستند. برخی از افراد اولین چیزی که در زمان احساس سوزش در ناحیهی قفسه سینه یا قلب به ذهن شما برسد، بیماریهای قلبی و عروقی باشد. اما لازم است بدانید که همیشه اینطور نیست. در ادامهی این مقاله به علل، علائم و درمان سوزش قلب و تپش قلب پرداختهایم.
فهرست مطالب
- تعریف تپش و سوزش قلب
- چرا سوزش با تپش قلب اتفاق میافتد؟
- آیا سوزش یا تپش قلب میتواند نشان از حمله قلبی باشد؟
- آیا امکان پیشگیری از سوزش یا تپش قلب وجود دارد؟
- درمانهای موثر در بهبود تپش قلب و سوزش آن
- علل روحی و روانی سوزش قلب و تپش قلب
- علت تپش و سوزش قلب در دوران بارداری
- عوارض تپش یا سوزش قلب چیست؟
- چه زمانی برای سوزش قلب و تپش قلب به پزشک مراجعه کنیم؟
- علت سوزش یا تپش قلب در جوانان
- چه افرادی به تپش و سوزش قلب مبتلا میشوند؟
- سخن پایانی
تعریف تپش و سوزش قلب
سوزش قلب ممکن است برای هر فردی رخ دهد. یکی از علل رایج تیر کشیدن سمت چپ قفسه سینه میتواند عصبانیت شدید باشد. هرگونه سوزش قلبی و احساس تیر کشیدن میتواند نشانهای از مشکلات قلبی باشد و لازم است توسط پزشک متخصص قلب و عروق بررسی شود، اگرچه در بعضی موارد سوزش قفسه سینه ناشی از عوامل دیگری چون زخم معده، آسم یا سوزش سر دل است و ربطی به مشکلات قلبی ندارد، اما به هر حال نیاز است در صورت تجربهی سوزش قلب با پزشک متخصص قلب و عروق مشورت کنید تا از عدم وجود بیماری یا مشکلات خطرناک مطمئن شوید.
این عارضه در بسیاری از موارد ممکن است به عنوان سنگینی سر دل، احساس پرخوری، درد، تیرکشیدن سمت چپ سینه، سوزش در هنگام تنفس عمیق و انواع دیگر رخ دهد.
زمانیکه قلب انسان از حالت عادی تندتر و محکمتر بزند به طرزی که فرد بتواند لرزش آن را در قفسهی سینه و گردن خود احساس کند یعنی تپش قلب اتفاق افتاده است. ضربان قلب باید به صورت آرام و نرمال اتفاق بیفتد به صورتی که در هر یک دقیقه حدود 70 بار تپش داشته باشد. هرگونه تغییر در ضربان قلب ممکن است سبب بروز مشکلاتی شود و تپشهای پیوسته را برای افراد به وجود آورد. البته در نظر داشته باشید که این عوارض در بیشتر مواقع جدی نیست، بلکه یک پاسخ طبیعی از جانب بدن است.
اگر شما در شرایط اضطرابآور قرار بگیرید، ممکن است ضربان قلبتان افزایش پیدا کند و این اتفاق را تجربه کنید. اگر تپش قلب به دفعات زیادی اتفاق بیفتد، مطمئنا برای افراد احساس ناخوشایندی به وجود میآید. افراد در این شرایط باید برای درمان به پزشک مراجعه و مشکل خود را برطرف کنند.
چرا سوزش با تپش قلب اتفاق میافتد؟
سوزش قلب و تپش قلب هردو ممکن است به دلایل متعدد و متفاوتی به وجود آیند که اطلاع از آنها به فرد در روند پیگیری و درمان کمک میکند.
تپش قلب وابسته به سیستم الکتریکی قلب است. درست مثل یک رهبر ارکستر که صداهای پیچیده را در سمفونی به خوبی تنظیم میکند، سیگنالهای الکتریکی در قلب، انقباضات عضلانی را همگام میکنند. در نتیجه این موضوع ریتم ضربان قلب افراد است. سیستم الکتریکی باید هر نت را به شکل کاملاً تنظیم شده ادا کند تا قلب به صورت مؤثر و کارآمد عملکرد داشته باشد.
سوزش قلب عارضهای است که نباید نسبت به آن بی توجه بود. خبر خوب این است که در اکثر موارد علت سوزش قلب برگشت اسید یا رفلاکس و در کل مشکلات مربوط به معده است اما در برخی مواقع علت آن ممکن است مربوط به قلب شود که از جمله میتوان به بیماریهایی از جمله سوزشهای رفت و برگشتی یا گاهی اوقات، تخریب آئورت و یا گرفتگی عروق کرونری اشاره کرد.
تمام این موارد فوریت پزشکی محسوب میشوند و لازم است بیمار سریعا به اورژانس مراجعه کند. به ویژه اگر سوزش قلب با فعالیت فیزیکی، خوردن غذا، سرما و گرما، وجود فشارهای عصبی و علائم حملهی قلبی مانند تنگی نفس و تعریق سرد همراه باشد.
از آنجایی که سوزش قلب ممکن است دارای علل کم اهمیت و پر اهمیت مانند بیماریهای قلبی داشته باشد، اگر این حالت بعد از فعالیتهای فیزیکی، استرس و موارد بیان شده در بالا ایجاد شده باشد و علائم رفلاکس اسید معده مانند تلخی دهان ایجاد نشده باشد و مشکل با داروهای ضد اسید معده برطرف نشود، حتما باید به متخصص قلب مراجعه شود.
آیا سوزش یا تپش قلب میتواند نشان از حمله قلبی باشد؟
اگر دچار سوزش با تپش قلب به همراه درد در دست چپ هستید، فورا به پزشک مراجعه کنید. این علائم میتوانند نشان دهنده حمله قلبی باشند که یک وضعیت اورژانسی پزشکی است. حمله قلبی زمانی رخ میدهد که جریان خون به بخشی از عضله قلب مسدود میشود و باعث آسیب یا مرگ سلولهای قلبی میشود. این انسداد معمولاً توسط لخته خون در یکی از شریانهای کرونری ایجاد میشود.
علائم حمله قلبی میتواند شامل موارد زیر باشد:
- سوزش با تپش قلب
- درد در قفسه سینه، که ممکن است به شانه، بازو، گردن یا فک نیز سرایت کند
- تنگی نفس
- حالت تهوع یا استفراغ
- تعریق سرد
- سرگیجه یا غش
بنابراین، اگر هر یک از این علائم را تجربه میکنید، بلافاصله با 115 تماس بگیرید یا به نزدیکترین اورژانس مراجعه کنید.
توجه داشته باشید که تپش قلب به تنهایی لزوماً نشان دهنده حمله قلبی نیست. با این حال، اگر با علائم دیگری مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا سرگیجه همراه باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
پزشک شما با معاینه فیزیکی و انجام آزمایشاتی مانند نوار قلب و آزمایش خون میتواند تشخیص دهد که آیا دچار حمله قلبی شدهاید یا خیر. اگر حمله قلبی تأیید شود، درمانهای مختلفی برای بازگرداندن جریان خون به قلب و جلوگیری از آسیب بیشتر عضله قلبی در دسترس است.
آیا امکان پیشگیری از سوزش یا تپش قلب وجود دارد؟
افراد همواره باید با انجام کارهایی نظیر ورزش منظم، تنظیم رژیم غذایی مناسب و حفظ وزن استاندارد بدن، مراقب قلب خود باشند. علاوهبراین، نیاز است تا به طور منظم برای معاینه به پزشک مراجعه کنید. این کار علاوه بر تشخیص بهموقع سوزش قلب و تپش قلب، به تشخیص زودهنگام مواردی چون کلسترول بالا یا دیگر مشکلات شایع از این دست نظیر فشار خون کمک میکند.
اگر قبلا به بیماریهای قلبی مبتلا شدهاید ، باید شرایط خود را بهدقت کنترل کنید و به برنامههای درمانی خود پایبند بمانید. طبق دستور پزشک تمامی داروها بهخصوص انواع داروی تپش قلب نیاز است منظم مصرف شوند و باید حتماً علائم جدید و یا وخیم را در اسرع وقت به پزشک گزارش کنید. برخی از نکات پیشگیرانه اضافی برای کمک به حفظ سلامت قلب و جلوگیری از بروز تپش قلب و سوزش قلب شامل موارد زیر است:
- از راهکارهای اساسی برای کاهش سطح استرس از قبیل یوگا یا مدیتیشن استفاده کنید.
- مصرف کافئین را تا حد ممکن محدود کنید؛ استفادهی بیشازحد از کافئین ممکن است منجر به افزایش ضربان قلب شود.
- نوشیدن الکل را محدود کنید.
- سیگار را ترک کنید. سیگار کشیدن ضربان قلب را افزایش میدهد و ترک کردن آن میتواند به سلامت قلب کمک کند.
- قبل از مصرف داروها از عوارض جانبی احتمالی آنها مطلع شوید، زیرا بعضی از داروها میتوانند بر سرعت ضربان قلب افراد تأثیر بگذارند.
درمانهای موثر در بهبود تپش قلب و سوزش آن
تپش قلب نیاز به درمان بهخصوصی ندارد، مگر اینکه ناشی از بیماریهای قلبی باشد و سلامت قلب را تحت تاثیر قرار داده باشد. اگر تپش قلب در اثر بیماری قلبی مثل آریتمی ایجاد شده باشد، فرایند درمان بر بهبود بیماری زمینهای متمرکز خواهد شد. در غیر این صورت، پزشک میتواند توصیههایی برای اجتناب از محرکهای ایجاد تپش قلب به بیمار ارائه دهد.
در مورد سوزش قلب نیز بیشتر موارد، میتوان درمان را با داروهای بدون نسخه و تغییر دادن عادات و سبک زندگی که باعث ایجاد این احساس شدهاند، در خانه انجام داد. اما اگر سوزش قلب که شاید ناشی از سوزش معده باشد مکرر و شدید شد، با پزشک مشورت کنید.
در ادامه به درمان مناسب سوزش قلب و تپش قلب میپردازیم:
- تپش قلب
اصول درمان تپش قلب بر حذف عامل بهوجودآورندهی آن نظیر دارو، تنباکو، قهوه، چای و الکل است و تشخیص و درمان بیماریهای همراه آن مثل تیروئید پرکار، افت قند خون، علائم یائسگی و اضطراب و درمان آریتمی که تشخیص داده شدهاند استوار است.
در بیشتر موارد با رعایت روشهای مناسب زندگی و تغذیه، اجتناب از اضطراب و هیجانات زیاد و انجام ندادن فعالیتهای ورزشی سنگین و نامتناسب، تپش قلب بیمار بهبود مییابد.
گاهی برای خاتمه دادن بعضی از آریتمیهای مانورهای واگی متعدد توسط متخصص یا پرسنل حرفهای انجام میگیرد که با تحریک عصب باعث بازگشت تپش قلب در بعضی از آریتمیها میشوند. برای مثال:
حبس کردن نفس در کوتاهمدت، ماساژ ناحیهی کاروتید گردن، سرفههای ممتد، نیشگون گرفتن از پوست بازو به اندازهای که باعث درد شود و یا ریختن آب سرد روی صورت، فرو بردن کامل سر در آب سرد به مدت کوتاه، دوش آب سرد به طرزی که آب سرد روی سر بریزد.
- مانور والسالوا برای درمان تپش قلب
بینی و دهان خود را بگیرید و سعی کنید در همین حالت هوا را از بینیتان خارج کنید، طوری که احساس کنید پردههای گوش به سمت بیرون حرکت میکنند. این عمل تا حدی تپش قلب را کنترل میکند.
- درمان با قرص تپش قلب
در مواردی که حملهی تند ضربانی بهصورت مکرر اتفاق میافتد، امکان دارد یک یا چند دارو برای کنترل ضربان قلب تجویز شود. در آریتمیها اگر ضربان قلب به حالت طبیعی برنگردد، امکان دارد نارسایی احتقان قلب، سکته و یا ایست قلبی، که جان بیمار را به خطر میاندازند رخ دهد.
گاهی هم لازم میشود برای تنظیم ضربان قلب در بیمارانی که دچار ضربان قلب پایین هستند، دستگاهی به نام ضربانساز قلب در سینهی بیمار جایگذاری شود تا در مواقع ضروری ضربان قلب بیمار مجدد تنظیم شود. بهندرت استفاده از شوک الکتریکی جهت رفع مشکل آریتمی لازم میشود.
- سوزش قلب
درمان مشکل سوزش و تیرکشیدن قلب به علت آن بستگی دارد. برای مثال زمانی که مشکل سوزش معده باشد لازم است فرد داروهای ضد اسید یا ضد سوزش معده استفاده کند یا در رژیم غذایی خود تغییراتی ایجاد نماید.
در مواقعی که بیماریهای خطرناک و جدی قلبی، عروقی یا ریوی باعث درد و سوزش قلب شوند، نیاز به ایجاد تغییراتی در سبک زندگی حس خواهد شد. علاوه بر این فردی که دچار حملهی قلبی شده است برای درمان تپش قلب باید داروهای رقیق کنندهی خون مصرف کند یا درنهایت جراحی بای پس انجام دهد، که تشخیص این موارد بر عهدهی پزشک معالج است.
آیا سوزش و تپش قلب از علائم افتادگي دريچه ميترال قلب هستند؟
متخصصان قلب و عروق با اشاره به اين كه پرولاپس يا افتادگي دريچهی ميترال در 15 درصد افراد جامعه و اغلب در زنان شايعتر است، بیان کردهاند تپش قلب، سوزنی شدن قفسهی سينه و داشتن سوزش چاقو در سمت چپ سينه از علائم اصلي اين بيماري به شمار میرود. پرولاپس يا شل شدن دريچهی ميترال در اكثر موارد زمينهی ژنتیکی و مادرزادي دارد و به ندرت ممكن است به علتهای غير مادرزادي مانند روماتيسم قلبي اتفاق بیفتد. اين عارضه در افراد مضطرب يا آن دسته كه زمينهی بيماریهاي عصبي و روحي دارند بیشتر به چشم میخورد. از طرف ديگر بينظميهاي قلبي كه سوزش و تپش از عوارض اصلي آن است در اين افراد بيشتر مشاهده میشود. افتادگي دريچهی ميترال عارضهای حادي نيست اما ممكن است در موارد حاد باعث نارسايي دريچه قلب شود.
اين بيماران مبتلا به افتادگي دريچهی ميترال ميتوانند بدون مشكل و خطر خاصی باردار شوند اما بايد توجه داشته باشید كه اين عارضه در 50 درصد از موارد يعني اگر پدر و مادر به آن مبتلا باشند، به جنين هم منتقل ميشود. متخصصان قلب و عروق با بيان اينكه پرولاپس دريچهی ميترال در 95 درصد از موارد درمان خاصي ندارد، اظهار دارند که اگر اين عارضه با زمينههاي عصبي ايجاد شده باشد، تنها مصرف داروهاي آرامبخش و ضد اضطراب براي بيماران تجويز ميشود. به همین علت افتادگي دريچهی ميترال به ندرت به درمان جراحي نيازمند است زيرا عمل جراحي تنها در موارد بروز نارسايي در دريچه نياز است اما نارسايي دريچهی ميترال قلب كمتر اتفاق ميافتد.
علل روحی و روانی سوزش قلب و تپش قلب
سوزش یا تپش قلب به تنهایی نشانگر هیچ گروه خاصی از اختلالات نیستند و اغلب درواقع اختلال فیزیکی جداگانه نیستند، بلکه مشکلات روانی در میان است. گاهی به خصوص در بیماران مبتلا به اضطراب، بیماران از احساس تپش قلب شکایت میکنند که اغلب در بررسیها اختلال ضربان نظیر نوار قلب و هولتر ۲۴ ساعته هیچ مشکلی مشخص نمیشود.
درمان سوزش یا تپش قلب در صورت عصبی بودن
درمان بستگی به دلایل عارضه دارد. اغلب اوقات تپش قلب ضرری ندارد و خود به خود از بین خواهد رفت. در این شرایط نیازی به درمان نیست. اگر پزشک متخصص قلب علتی برای مشکل پیدا کند، معمولا به بیمار توصیه میکند از چیزهایی که سوزش یا تپش قلب را تحریک میکند، خودداری کند.
علت تپش و سوزش قلب در دوران بارداری
تپش و سوزش قلب در بارداری علل متعددی دارد که خیلی از آنها چندان جدی تلقی نمیشوند. در صورت تشخیص علت اصلی باید روند درمان هر چه سریعتر طی شود.
موارد زیر چندین علل سوزش قلب و تپش قلب در بارداری هستند که خطری در پی ندارند:
- واکنش قلب به افزایش حجم خون بدن
- بروز اضطراب و دلهره
- واکنش بدن به بعضی از غذاها یا نوشیدنیها مخصوصاً غذا و نوشیدنیهای کافئیندار
- واکنش بدن به داروهای سرماخوردگی یا مربوط به آلرژی
- بیماری صبحگاهی زنان باردار
- سوزش سردل
- نفخ معده
عوارض تپش یا سوزش قلب چیست؟
عوارض تپش و سوزش قلب شامل موارد زیر است:
- غش و ضعف و بیحالی
اگر قلب فرد سریع بزند، ممکن است دچار افت فشار خون شده و فرد زمین بخورد. این عارضه اگر مشکل قلبی مانند بیماریهای مادرزادی قلب یا بیماری دریچهای قلب وجود داشته باشد، بیشتر دیده میشود.
- ایست قلبی
بهندرت سوزش قلب و تپش قلب بهوسیلهی آریتمی خطرناک و تهدید کننده ایجاد میشود، در نتیجه باعث ایست قلبی میشود.
- سکتهی مغزی
اگر تپش قلب در زمینه ریتم فیبریلاسیون دهلیزی باشد، حفرات بالای قلب یا همان دهلیزها دچار لرزش میشوند، خون در این حفرات تجمع پیدا میکند، باعث تشکیل لخته میشود و اگر این لخته کنده شود ممکن است باعث انسداد شریان و سکتهی مغزی شود.
- نارسائی قلبی
اگر قلب مدت طولانی خون را به طور غیر مؤثر پمپاژ کند، نارسائی قلب ممکن است رخ دهد. گاهی کنترل کردن تعداد ضربان آریتمی باعث بهبود عملکرد قلب خواهد شد.
چه زمانی برای سوزش قلب و تپش قلب به پزشک مراجعه کنیم؟
برخی افراد با اینکه دچار سوزش قلب و تپش قلب هستند، اما از مراجعه به پزشک به هر دلیلی هراس دارند. در این شرایط باید کاملاً بر ترس خود غلبه و به پزشک مراجعه کنید. شاید مشکل شما در این مرحله تنها با مصرف چند قرص برطرف شود، اما اگر همین مشکل خفیف پابرجا بماند و همچنان از رفتن به پزشک خودداری کنید، عارضه تبدیل به مشکل جدیتری خواهد شد که شاید در ادامه به جراحی بکشد. در موارد زیر لازم است که به دنبال درمان فوری باشید:
- درد ناگهانی و احساس سوزش و تپش قلب شدید
- تپش و سوزش قلب به همراه علائمی نظیر سرگیجه، از دست دادن هوشیاری یا بروز مشکلات تنفسی
- احساس فشار یا درد شدید در مرکز قفسهی سینه
- آنژین صدری که با الگوی معمول آنژین تفاوت دارد
- سوزش قفسهی سینه و ضربان تند قلب که بهطور پیوسته بدتر میشود
آریتمیها ممکن است با احساس ضربان زودرس در فرد همراه شوند یا باعث شوند فرد احساس کند که قلب بسیار سریع یا بسیار آهسته میتپد.
علائم و نشانههای دیگر این بیماری ممکن است در ارتباط با عدم پمپاژ موثر خون از طریق قلب در اثر ضربان بسیار سریع یا بسیار کند به وجود بیاید. از جمله این نشانهها میتوان به تنگی نفس، ضعف، گیجی، احساس سبکی سر، غش یا یک حالت نزدیک به آن و احساس درد یا ناراحتی در قفسهی سینه اشاره کرد. در صورت داشتن هر کدام از این علائم بهتر است به پزشک متخصص قلب مراجعه کنید.
علت سوزش یا تپش قلب در جوانان
تپش غیرعادی قلب علاوه بر سوزش، در جوانان هم مشاهده میشود. لازم به ذکر است این عارضه در دوران جوانی معمولاً یک امر طبیعی تلقی میشود؛ البته اگر بعد از مواردی چون ورزش، فعالیتهای بدنی و … سوزش و تپش ایجاد شده باشد، نباید چندان نگران آن بود. علائم سوزش قلب و تپش قلب غیرعادی در جوانان شامل مواردی نظیر: نفس نفس زدن، کاهش یافتن انرژی و تشنگی بیش از حد است. بعضی از افراد جوان در زمان مواجه با تپش و سوزش غیرعادی قلب حتی دچار حالت تهوع و تعریق شدید میشوند. این موارد هشدار آمیز هستند و باید به آنها توجه داشته باشید.
علل مربوط به سوزش یا تپش قلب غیرعادی در سنین جوانی بسیار متفاوت است. از جمله دلایل اصلی آن باید به مواردی مانند اضطراب ـ به خصوص در زمان برگزاری امتحانات ـ و استفادهی بیش از حد از نوشیدنیهای دارای کافئین اشاره کنیم.
چه افرادی به تپش و سوزش قلب مبتلا میشوند؟
به راستی نمیتوان پاسخ مشخصی برای این پرسش در نظر گرفت. درواقع باید اینطور بیان کرد که تپش قلب در هر سن و شرایطی ممکن است رخ دهد. حتی زمانی که در حال استراحت هستید نیز ممکن است با این تپش و سوزش قلب روبهرو شوید.
مواردی نظیر مصرف دخانیات و مشروبات الکلی، داشتن سابقهی بیماریهای قلبی و عروقی در خانواده و محیط زندگی ناسالم و پر از اضطراب، از جمله عواملی هستند که ممکن است احتمال مواجهه با ضربان غیرعادی قلب و سوزش را بیش از پیش افزایش دهند.
سخن پایانی
سوزش و تپش قلب ممکن است همزمان در بازههای مختلفی اتفاق بیفتد و فرد را نگران کند.. تپش قلب اغلب فقط برای چند ثانیه یا نهایتا چند دقیقه به طول میانجامد، این تپش میتواند آزاردهنده یا وحشتناک باشد و میتواند در هر زمانی رخ دهد، حتی اگر در حالت استراحت یا انجام فعالیتهای روزانه باشید. سوزش قلب نیز برخلاف آنچه نام برده میشود، در بیشتر مواقع ارتباطی با قلب ندارد. سوزش سر دل نوعی احساس سوزش در ناحیهی پایین قفسهی سینه و قلب است که به همراه احساس مزهی ترش یا تلخ در قسمت ته گلو و دهان بروز میکند. این تجربه ممکن است ازچند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
بیشتر اوقات، این دو عارضه به دلایل غیرقلبی نظیر اضطراب، سبک زندگی نادرست، مصرف بیش از حد کافئین، نیکوتین یا الکل، در هنگام انجام فعالیتهای سنگین و در زنان باردار حین بارداری ایجاد میشود. این سوزش قلب و تپش قلب معمولا جدی و نگران کننده تلقی نمیشود و در بیشتر موارد خود به خود از بین میرود. با این حال، بعضی اوقات بروز این دو اتفاق به مدت طولانی و مکرر میتواند به یک عارضهی غیرطبیعی در قلب مرتبط شود که نیاز به مراقبت پزشکی دارد و نیاز است فرد در اسرع وقت به پزشک مراجعه و روند درمان خود را آغاز کند.