شریعتی ، بالاتر از میرداماد ، خیابان منظرنژاد ، پلاک53 ، واحد9،کلینیک قلب دکتر ضربان

چه زمانی درد سینه موقع خم شدن خطرناک است؟

درد قفسه سینه هنگام خم شدن یکی از علائم نگران‌کننده‌ای است که ممکن است خیلی‌ها آن را تجربه کرده باشند، اما به سادگی از کنارش عبور کرده‌اند. این درد می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات تنفسی، عضلانی، یا حتی قلبی باشد که در صورت بی‌توجهی، عواقب جدی برای سلامتی فرد به همراه دارد. گاهی اوقات فشار به دیافراگم، التهاب در فضای بین دنده‌ها یا حتی ناهنجاری در عملکرد ریه‌ها باعث بروز این درد می‌شود. اهمیت این علامت وقتی بیشتر می‌شود که تکرار آن یا همراهی‌اش با سایر نشانه‌ها همچون تنگی نفس یا تپش قلب را در نظر بگیریم. اما خبر خوب این است که با بررسی‌های تخصصی و مراجعه به متخصص قفسه سینه تهران، می‌توان علت اصلی درد را شناسایی و درمان کرد. در این مقاله روش‌های تشخیص و راهکارهای درمانی را به‌طور کامل بررسی کرده‌ایم تا قدم به قدم شما را به آرامش نزدیک‌تر کنیم.

درد قفسه سینه هنگام خم شدن

اصلی ترین دلایل در بروز درد قفسه سینه هنگام خم شدن

در ناحیه قفسه سینه اعضای مختلفی از جمله قلب، دنده‌ها، ستون مهره‌ها، ریه و اعضای ناحیه فوقانی شکم، وجود دارد. ممکن است یکی از این عضوهای گفته شده باعث ایجاد درد در قفسه سینه شوند. اما اصلی‌ترین عللی که موجب بروز این درد خواهد شد شامل موارد زیر است.

۱-دلایل قلبی و عروقی درد قفسه سینه

در هنگام بروز درد در قفسه سينه، اولین چیزی به که ذهن افراد می‌رسد و به آن فکر می‌کنند، قلب است. زیرا قلب دارای بخش‌های حساس و بسیاری از جمله دریچه‌ها، عروق‌ و پرده‌های اطراف است که در هنگام بروز درد در قفسه سینه باعث ایجاد نگرانی‌هایی می‌شود. قلب یکی از اولین اعضایی است که در صورت وجود درد در سینه مورد بررسی قرار می‌گیرد. دلایل عمده عبارت‌اند از:

تنگی عروق کرونر قلب

به سبب رسوب چربی خون و پلاکت‌های حاصل از این رسوبات، به وجود می‌آید.

مشکل افتادگی دریچه میترال

به‌خاطر اختلالاتی در ضخامت آن است و باعث می‌شود در زمان انقباض قلب به‌درستی بسته نشود.

کمبود خون‌رسانی به عضله قلب (آنژین صدری)

وقتی جریان خون کافی به عضله قلب نرسد، فرد ممکن است دچار درد یا فشار در ناحیه وسط یا سمت چپ سینه شود که معمولاً با فعالیت فیزیکی یا استرس ظاهر می‌شود و با استراحت کاهش می‌یابد.

حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد)

در صورتی که یکی از عروق کرونری کاملاً مسدود شود، بخشی از عضله قلب دچار آسیب دائمی می‌گردد. این وضعیت با درد شدید و مداوم در سینه، تعریق، تهوع و احساس اضطراب همراه است.

التهاب پرده قلب (پریکاردیت)

این بیماری باعث درد سینه‌ای می‌شود که ممکن است با تنفس، سرفه یا دراز کشیدن بدتر شود و معمولاً درد حالت تیز و خنجری دارد.

پارگی شریان آئورت

در این حالت نادر اما بسیار خطرناک، دیواره شریان اصلی بدن دچار پارگی می‌شود و درد بسیار شدیدی در قفسه سینه و گاهی در پشت و گردن ایجاد می‌گردد.یکی از اورژانسی‌ترین موارد پارگی شریان آئورت است که درد آن می‌تواند بسیار شدید، ناگهانی و به همراه تعریق و کاهش سطح هوشیاری فرد باشد.

۲-اختلالات تنفسی مرتبط با درد سینه

ریه‌ها پس از قلب مهم عضو داخل قفسه سینه به شمار می‌آیند که در پشت دنده‌ها و دو طرف قلب وجود دارند. اگر کسی را دید که می‌گوید وقتی خم میشم قفسه سینم درد میگیره، بدانید که آن درد مربوط به ریه‌ها است.

برخی از مشکلات ریوی نیز به‌طور مستقیم با درد در قفسه سینه در ارتباط‌اند. از جمله:

التهاب پرده‌های ریه (پلوریت)

زمانی که لایه‌های نازک اطراف ریه ملتهب می‌شوند، درد تیز و ناحیه‌ای در قفسه سینه هنگام نفس کشیدن یا سرفه ایجاد می‌گردد.

لخته در عروق ریه (آمبولی ریه)

وجود یک لخته خون در شریان ریوی می‌تواند به‌طور ناگهانی باعث درد شدید در سینه، همراه با تنگی نفس، شود و یک وضعیت اورژانسی تلقی می‌گردد.

تجمع هوا در قفسه سینه (پنوموتوراکس)

در شرایطی مانند ضربه به قفسه سینه یا بیماری‌های ریوی پیش‌زمینه، ممکن است هوا بین ریه و دیواره سینه تجمع یابد و باعث فروپاشی بخشی از ریه و درد ناگهانی شود.

عفونت‌های ریوی (ذات‌الریه)

پنومونی یا التهاب بافت ریه اغلب با درد قفسه سینه همراه است، به‌ویژه هنگام سرفه‌های مکرر یا تنفس عمیق.

آمبولی ریه، به لخته شدن خون در سیاه‌رگ‌ها که موجب بسته شدن رگ ریه و نارسایی خون به بافت ریه می‌شود.

۳-دردهای گوارشی

در زیر قفسه سینه و پشت دنده‌ها پایینی بدن کیسه صفرا، لوزالمعده، کبد و معده قرار دارند. بروز هر گونه اختلالی در این اعضا موجب ایجاد درد در قفسه سینه می‌شود. گرچه بیشتر مردم درد سینه را با مشکلات قلبی مرتبط می‌دانند، دستگاه گوارش نیز می‌تواند نقش مهمی در ایجاد این علامت ایفا کند. مهم‌ترین علل گوارشی عبارت‌اند از:

رفلاکس نمودن معده

پس از خوردن غذای سنگین احساس سوزش در قسمت بالای شکم می‌شود، این مشکل به علت پر شدن معده نیز رخ می‌دهد.

بازگشت اسید معده به مری (رفلاکس)

در شرایطی که دریچه‌ی بالایی معده عملکرد مناسبی نداشته باشد، محتویات اسیدی آن به سمت مری بازمی‌گردد. این مسئله معمولاً باعث احساس سوزش یا فشار در قفسه سینه می‌شود، به‌ویژه پس از خوردن غذا یا هنگام دراز کشیدن.

اختلالات حرکتی مری

زمانی که حرکات عضلانی مری دچار بی‌نظمی یا اسپاسم شود، فرد ممکن است درد شدیدی در ناحیه سینه احساس کند که اغلب با بلع غذا یا حتی مایعات همراه است.

التهاب مری

وجود التهاب در بافت مری، که می‌تواند بر اثر اسید، داروها یا عوامل عفونی ایجاد شود، یکی دیگر از منابع درد سینه محسوب می‌شود.

فتق ناحیه دیافراگم (فتق هیاتال)

در برخی افراد، بخشی از معده از طریق دیافراگم وارد فضای قفسه سینه می‌شود که این حالت می‌تواند درد و ناراحتی در ناحیه میانی یا فوقانی سینه به وجود آورد.

زخم‌های گوارشی

زخم‌هایی که در دیواره داخلی معده یا ابتدای روده کوچک به وجود می‌آیند، ممکن است دردهایی را به قسمت بالای شکم یا حتی قفسه سینه منتشر کنند، به‌ویژه زمانی که معده خالی است یا فرد تحت استرس قرار دارد.

بیماری کیسه صفرا

وجود سنگ یا التهاب در کیسه صفرا می‌تواند دردی ایجاد کند که از قسمت فوقانی شکم به سمت قفسه سینه سمت راست یا حتی کتف گسترش یابد.

التهاب لوزالمعده

در مواردی از پانکراتیت حاد، درد در قسمت بالای شکم شروع شده و به پشت یا قفسه سینه می‌رسد. این نوع درد معمولاً شدید، پیوسته و همراه با تهوع است.

گاز و نفخ شدید

تجمع گاز در بخش‌های فوقانی روده گاهی‌اوقات موجب ایجاد فشار در ناحیه سینه می‌شود که معمولاً با تغییر وضعیت یا خروج گاز کاهش می‌یابد.

تماس و نوبتدهی
برای تشخیص و درمان درد قفسه سینه با ما در ارتباط باشید

چه افرادی بیشتر در معرض درد در قفسه سینه با حرکت به جلو هستند

در این میان کسانی هستند که بیشتر در معرض درد قفسه سينه سمت چپ هنگام خم شدن، قرار دارند. بروز این اختلال می‌تواند ذهنی یا فیزیکی باشد که هر کدام از این‌ها شامل مواردی هستند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت.

حمل نمودن اجسام سنگین

از جمله موارد فیزیکی که افراد را در معرض درد قفسه سینه قرار می‌هد بلند کردن اجسام سنگین به‌خصوص برای افراد میان‌سال است. ورزشکارانی که بدون گرم کردن وزنه می‌زنند و یا کسانی که لوازم سنگینی را بلند می‌کنند ممکن است دچار درد قفسه سینه شوند.

دوره ماهانه

در خانم‌ها یکی از عوامل فیزیکی که موجب درد قفسه سینه سمت چپ هنگام خم شدن می‌شود دوره قاعدگی است. در این دوره هورمون‌ها دچار تغییراتی می‌شوند که ممکن است باعث بروز چنین اختلالی در بدن شود.

اگر قرص هورمونی ضد بارداری را مصرف می‌کنید و قصد دارید آن را به یک‌باره کنار بگذارید، باید بدانید که احتمال ابتلا به درد قفسه سینه در شما بیشتر می‌شود.

ریفلاکس اسید معده

افرادی که دچار اختلالات معده مخصوصاً ریفلاکس اسید معده هستند بیشتر در معرض درد قفسه سینه سمت چپ هنگام خم شدن هستند. این اختلال زمانی رخ می‌‌دهد که اسید معده به سمت مری بالا بیاید و علائمی مانند سوزش سر دل، درد در قفسه سینه و غیره را ایجاد می‌کند.

ترس و اضطراب

برخی افراد که بیشتر در موقعیت‌های استرس‌زا یا موارد این چنینی قرار می‌گیرند، دچار درد در قفسه سینه خواهند شد. بنا به تحقیقات صورت گرفته، اکثر افرادی که به علت درد در قفسه سینه به اورژانس مراجعه می‌کنند به‌خاطر استرس و اضطراب است و این درد هیچ ارتباطی به قلب ندارد.

حملات پانیک

فردی درگذشته یک حمله قلبی را تجربه کرده است، همیشه این ترس همراه او هست که دوباره مبتلا به این بیماری شود. بیشتر افرادی که این استرس همراهشان هست و به طور ناگهانی ترسی شدید آن‌ها را فرامی‌گیرد، دچار یک حمله پانیک می‌شوند که این موضوع باعث ایجاد درد در قفسه سینه نیز خواهد شد.

برای اینکه  احساس فشار در سینه هنگام خم شدن  اتفاق نیفتد چه کنیم

همه ما باید مواردی را رعایت کنیم که هم برای سلامتی مفید است و هم با رعایت آن‌ها از ایجاد درد قفسه سینه پیشگیری می‌کنیم.

رعایت یک رژیم غذایی مناسب

با کمک گرفتن از یک رژیم غذایی مناسب می‌توانید از بروز بیماری‌های مختلف مخصوصاً درد قفسه سینه جلوگیری کنید. استفاده از یک رژیم غذایی ناسالم در درازمدت باعث به وجود آمدن بیماری‌ می‌شود. این مشکلات شامل بیماری‌های قلبی عروقی، تضعیف‌شدن معده و… است که در نهایت باعث بروز درد قفسه سینه می‌شود.

چکاپ دوره‌ای

یکی از مواردی که در پیشگیری از درد قفسه سینه بسیار مؤثر است چکاپ به‌صورت دوره‌ای است. هنگامی که شما این کار را هر چند وقت یک بار انجام دهید از بالا رفتن فشار خون، کلسترول و سایر مواردی که باعث می‌شود در معرض این بیماری قرار بگیرید، جلوگیری می‌کنید.

ورزش

با ورزش‌های ساده‌ای مانند پیاده‌روی، دویدن و هوازی می‌توانید به سلامتی خود کمک کنید. ورزش باعث بالا رفتن ضربان قلب می‌شود که این امر علاوه بر ریکاوری قلب بر دیگر اندام‌های داخلی نیز تأثیر مثبتی می‌گذارد. البته افرادی که دچار بیماری‌های خاصی هستند باید در ورزش کردن ملاحظاتی داشته باشند که موجب بدتر حالشان نشود.

داشتن وزنی ایده‌آل

با داشتن یک وزن مناسب کمتر دچار بیماری خواهید شد. هنگامی که شما در وزن ایده‌آل خود باشید اندام‌های بدن، به‌خصوص اندام‌های داخلی بدن مانند قلب راحت‌تر کار می‌کنند. تناسب اندام باعث می‌شود شما کمتر دچار اختلالاتی مانند درد قفسه سینه شوید.

عدم مصرف دخانیات و الکل

یکی از مواردی که بدن افراد را در معرض هر بیماری و خطر قرار می‌دهد مصرف دخانیات و الکل است. مصرف دخانیات و الکل بر روی جوارح بدن بخصوص قلب و ریه‌ها تأثیر به‌شدت منفی می‌گذارد. این موارد موجب پیدایش درد قفسه سینه و سایر بیماری‌های دیگر نیز خواهد شد.

پزشک چگونه علت درد در قفسه سینه با حرکت به جلو را تشخیص می دهد

در صورتی‌که دچار درد قفسه سینه شدید و به این خاطر به پزشک مراجعه کردید. پزشک از شما سوالاتی خواهد پرسید که با جواب‌هایی که از شما دریافت می‌کند، می‌تواند تشخیص دهد که علت این درد چیست. در چنین مواقعی پزشک ممکن است؛ مانند سوالات زیر را از مراجعه کننده بپرسد.

  • از چه زمانی قفسه سینه شروع به درد کرد؟ آیا مدت طولانی است که این درد را تحمل می‌کنید؟
  • به‌جز احساس درد، احساس سنگینی و فشار هم در ناحیه قفسه سینه دارید؟
  • آیا در این هنگام احساس این را دارید که به عضلات قلب فشار وارد می‌شود؟
  • آیا در خانواده درجه یک خود سابقه بیماری مربوط به قلب و عروق دارید؟
  • آیا بیماری دیگری دارید؟ اگر دارید برای آن چه داروهایی استفاده می‌کنید؟
  • آیا اخیراً ضربه‌ای به ناحیه قفسه سینه وارد شده است؟
  • آیا به بیماری‌های مانند فشار خون بالا دیابت و کلسترول و غیره مبتلا هستید؟

پزشک پس از بررسی و آنالیز پاسخ‌های شما اگر به بیماری قلبی مشکوک بشود برای اطمینان بیشتر، آزمایش‌های تشخیصی مانند سی تی اسکن تجویز می‌کند. در برخی موارد ممکن است مشکوک به عفونت شود که در این صورت آزمایش خون را برای بیمار تجویز خواهد کرد.

چه نوع درمانی برای  احساس فشار در سینه هنگام خم شدن  مناسب است

روش‌های طب سنتی زیادی برای درمان درد قفسه سینه وجود دارد؛ اما اگر به پزشک مراجعه کردید ممکن است برای شما داروهایی تجویز کند تا این اختلال زودتر برطرف شود.

مصرف داروهای قلب

در بعضی مواقع درد قفسه سینه به‌خاطر مشکلات قلبی است که باید آن را جدی گرفت. در این موارد پزشک متخصص قلب داروهایی جهت گشاد کردن رگ‌های قلب یا رقیق کردن خون تجویز می‌کند. افزون بر این‌ها، در بعضی‌اوقات پس بروز حمله قلبی، لخته‌های خونی به وجود می‌آید که موجب نرسیدن خون به قلب می‌شوند. در چنین مواردی بسته به‌شدت حمله قلبی، پزشک متخصص داروهای باز کنند شریان‌های قلبی را تجویز می‌کند. اگر با دارو این مشکل حل نشود ممکن است نیاز به حراجی باشد.

مصرف داروهایی برای اسید معده

اگر ترشح اسید معده بیش از مقدار طبیعی شود و این اسید به مری برود، سبب می‌شود فرد احساس سوزش در ناحیه قفسه سینه کند. در اینجا پزشک متخصص برای بیمار، داروهایی را تجویز می‌کند که ترشح اسید معده را کاهش ‌دهد. در بیشتر مواقع سوزش سر دل و احساس درد قفسه سینه با یکدیگر ارتباط دارند. در این مورد خوردن غذا‌های چرب موجب شدیدتر شدن این درد خواهد شد.

تجویز داروهای ضد افسردگی برای افراد مضطرب

بعضی از افراد در بیشتر مواقع دچار استرس شدید و افسردگی هستند که یکی از دلایل بروز درد در قفسه سینه است. گاهی پزشک تشخیص می‌دهد که علت این درد افسردگی و حملات پانیک است. در این مورد برای خاموش شدن آن دارو‌های ضد افسردگی را با توجه به سابقه بیماری و تداخل دارویی، برای بیمار تجویز می‌کند.

بالون‌ زدن قلب

یکی از راه‌هایی که در درمان درد قفسه سینه صورت می‌گیرد، بالن زدن قلب است. افرادی که در وسط سینه‌شان درد را احساس می‌کنند، اصولا برای درمان آن‌ از چنین روشی استفاده می‌شود. در بالن زدن، جراح عمومی با آنژیوپلاستی، رگ‌هایی که انسداد یافته‌اند را باز می‌کند. در این روش درمانی، یک بالون کوچکی را حدود چند ثانیه در محل گرفتگی رگ‌ها قرار می‌دهند و با باد کردن آن رگ‌ها را باز می‌کنند.

آیا امکان درمان گیاهی برای درد در قفسه سینه با حرکت به جلو وجود دارد

هنگامی که فردی با درد قفسه سینه مواجه می‌شود، می‌تواند از برخی مواد‌غذایی که متخصصان طب سنتی، برای بهبود این اختلال توصیه کردند، استفاده کند. البته اگر موارد زیر را انجام دادید و درد آرام نشد باید حتما به پزشک مراجعه نمایید.

مخلوط کردن شیر و زردچوبه

مخلوط یک لیوان شیر داغ با یک قاشق غذاخوری زردچوبه به علت خاصیت ضد‌التهابی و آرام‌بخش بودن، موجب بهبود درد قفسه سینه می‌شود. اگر این ترکیب برای شما طعم خوشایندی ندارد آن را با یک قاشق غذاخوری عسل خوش‌طعم کنید.

سرکه سیب

اگر دردی که در قفسه سینه احساس می‌کنید مربوط به مشکلات و اختلالات قلبی باشد، با خوردن چند قاشق سرکه سیب می‌توانید به از بین برد این درد کمک کنید. سرکه سیب به این صورت عمل می‌کند که از تولید گاز اضافی در معده و از فشار به قسمت‌های مختلف قلب جلوگیری می‌کند.

شیر و بادام

اگر در قفسه سینه خود احساس درد کردید و متوجه شدید که این به علت رفلاکس معده است. بهتر است با خوردن ترکیب شیر و بادام، این درد را تسکین دهید. نهایتاً این ترکیب معجزه‌آسا ترشح اسید معده را کاهش می‌دهد و باعث جلوگیری از رفلاکس معده می‌شود. در نهایت با این ترکیب درد قفسه سینه آرام خواهد شد.

نوشیدنی‌های گرم

اگر درد قفسه سینه به‌خاطر نفخ یا گاز معده باشد با نوشیدنی‌های گرم مانند چای می‌توانید به بهبود درد کمک کنید. نوشیدنی‌های گرم نفخ و گاز معده را از بین می‌برند و همچنین به هضم آسان‌تر غذا کمک خواهند کرد.

جوش‌شیرین

همان‌طور که بارها اشاره شد ممکن است درد قفسه سینه به دلیل مشکلات گوارشی و ترشح بیش از حد اسید معده باشد. در چنین مواقعی می‌توانید یک قاشق چای خوری را با یک لیوان آب ترکیب کنید و از آن استفاده کنید. این ترکیب میزان اسید معده را کنترل کرده و مشکلات گوارشی را از بین می‌برد و درد حاصل از این اختلالات را بهبود می‌بخشد.

افراد مبتلا به این درد پس از درمان چه نکاتی را باید رعایت کنند

افرادی که مبتلا به درد قفسه سینه بودند و مراحل درمان را پشت سر گذاشتند باید این را بدانند که ممکن است این اختلال دوباره باز‌ گردد. برای اینکه از بازگشت دوباره این اختلال جلوگیری کنید نکاتی را باید رعایت کنید که در ادامه به آن‌ها پرداخته‌ایم.

پرهیز از خوردن غذاهای چرب

افرادی که به سبب مشکلاتی مانند اختلالات قلبی عروقی و معده دچار درد قفسه سینه می‌شوند، باید از خوردن غذاهای ناسالم مانند فست‌فودها خودداری کنند. زیرا این غذاها هم سبب رسوب و انسداد رگ‌های قلب شده هم موجب تولید اسید بیش از حد معده می‌شود. در نهایت با مصرف بیش از حد این مواد درد قفسه سینه پدیدار خواهد شد.

تحرک و ورزش روزانه

یکی از نکاتی که افراد مبتلا به درد قفسه سینه پس از درمان باید به آن اهمیت دهند، فعالیت و ورزش روزانه است. ورزش و فعالیت روزانه باعث بهبودی در شریان خون، جلوگیری از انسداد رگ‌ها قلبی و کنترل میزان ترشح اسید معده می‌شود.

کنترل استرس

یکی از مواردی که در  به وجود آمدن درد قفسه سینه بسیار تأثیرگذار است، داشتن استرس کنترل نشده و ناگهانی است. با تمرینات مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق می‌تواند خود را از استرس دور کنید.

عدم مصرف سیگار و دخانیات

مصرف سیگار و دخانیات باعث بروز اختلال در کارکرد جوارح داخلی مانند قلب، معده، ریه‌ها و سایر اعضای بدن می‌شود. افرادی که به دلیل مصرف سیگار و دخانیات دچار چنین اختلالی شدند باید بی چون چرا آن ‌را کنار بگذارند تا دوباره به چنین دردی مبتلا نشوند.

کنترل فشار خون

همان‌طور که می‌دانید یکی از مواردی که باعث بروز درد قفسه سینه می‌شود، مشکلات قلبی است. فشارخون یکی از دلایلی است که باعث پیدایش اختلالات قلبی می‌شود. پس برای جلوگیری از مشکلات قلبی و درد قفسه سینه، کنترل فشارخون بسیار مهم است.

تماس و نوبتدهی
برای تشخیص و درمان درد قفسه سینه با ما در ارتباط باشید

سخن پایانی

درد قفسه سینه هنگام خم شدن، علامتی است که نباید آن را بی‌اهمیت تلقی کرد. این درد، چه به صورت موقتی و چه مکرر، ممکن است بیانگر مشکلی پنهان در ساختار عضلانی یا سیستم تنفسی شما باشد. حتی در برخی موارد، ناراحتی‌هایی مانند رفلاکس معده، فتق دیافراگم، یا عفونت‌های ریوی می‌توانند هنگام خم شدن بدن باعث ایجاد درد در قفسه سینه شوند. چنین علائمی به‌راحتی می‌توانند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند و در بلندمدت منجر به عواقب جدی‌تری شوند. اگر شما یا اطرافیانتان چنین دردی را تجربه کرده‌اید، این یک نشانه‌ است که باید برای آن چاره‌ای اندیشید. متخصصان ما در کلینیک، با تجربه و تجهیزات پیشرفته، آماده‌اند تا منشأ دقیق این درد را شناسایی و راهکار درمانی مناسب را ارائه دهند. با خواندن این مقاله و استفاده از دانش آن، یک قدم به سوی سلامت بردارید و از یک ارزیابی حرفه‌ای توسط متخصص قفسه سینه تهران بهره‌مند شوید. تا دیر نشده، اقدام کنید؛ پیشگیری، همیشه بهتر از درمان است.