تپش قلب، بخشی از فعالیت طبیعی قلب است، اما وقتی ضربان‌ها به‌صورت ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی تغییر می‌کنند، به آن تپش قلب نامنظم گفته می‌شود. این حالت می‌تواند باعث نگرانی و استرس در فرد شود، زیرا گاهی با علائم ناخوشایند مانند سرگیجه، ضعف یا تنگی نفس همراه است. ضربان نامنظم قلب ممکن است ناشی از اختلالات ریتم قلب مانند آریتمی‌ها، تغییرات هورمونی، اضطراب، مصرف کافئین یا داروهای خاص باشد. شناخت دقیق این نوع تپش، تمایز آن از تپش‌های طبیعی و بررسی عوامل خطر، اهمیت بالایی دارد. در این مقاله، ضمن تحلیل علمی عوامل مؤثر، علائم هشداردهنده و راهکارهای کنترل، به مسیرهای تشخیص و درمان قطعی تپش قلب پرداخته‌ایم تا افراد بتوانند با آگاهی کامل، سلامت قلب خود را مدیریت کنند و از عواقب احتمالی پیشگیری نمایند.
فهرست مطالب
- عللی که در تپش قلب نامنظم نقش دارند
- ضربان نامنظم قلب در حین رابطه جنسی
- تاثیر سن در ضربان نامنظم قلب
- پارکینسون و آریتمی قلب
- مواقعی که ضربان نامنظم قلب اتفاق می‌افتد
- نشانه‌های ضربان نامنظم قلب
- بیماری‌هایی که باعث آریتمی قلب می‌شوند
- نحوه تشخیص ضربان نامنظم قلب
- درمان ضربان نامنظم قلب
- عوارض داروهای ضد ضربان نامنظم قلب
- تغییر سبک زندگی برای درمان آریتمی قلب
- عواقب عدم درمان آریتمی قلب
- جمع بندی
عللی که در تپش قلب نامنظم نقش دارند
ضربان نامنظم قلب یک وضعیت است که تپش‌های قلبی شما با الگوی نامعمول و غیرمنظم رخ می‌دهد. این ممکن است به صورت تند و یا آهسته، پرتوان و یا ضعیف، و یا با توقف‌های کوتاه در تپش قلب شما رخ دهد.
آریتمی قلب ممکن است به علت اختلالات در سیستم الکتریکی قلبی یا اختلالات در عملکرد عضله قلبی رخ دهد. برخی از علل شایع ضربان نامنظم قلب عبارتند از:
- آریتمی‌ها: شامل فیبریلاسیون دهلیزی، تاکی‌کاردی، برادیکاردی.
- برادیکاردی: کاهش تعداد تپش قلب به زیر 60 ضربه در دقیقه.
- تاکی‌کاردی: افزایش تعداد تپش قلب به بیش از 100 ضربه در دقیقه.
- بیماری‌های قلبی: مانند بیماری‌های عضله قلب، بیماری عروق کرونر
- استفاده از داروها: برخی داروها می‌توانند باعث آریتمی قلب شوند، مانند داروهای ضد آریتمی، داروهای فشارخون، داروهای ضدافسردگی و داروهای ضدتشنج.
- مصرف الکل و مواد مخدر: مصرف بیش از حد الکل و مواد مخدر ممکن است باعث آریتمی شود.
- عوامل روانشناختی: احتمال اینکه استرس ، اضطراب و تنش باعث آریتمی شوند، وجود دارد.
- بیماری‌های دیگر: برخی بیماری‌ها مانند هیپرتیروئیدیسم، بیماری‌های کلیوی، عفونت‌ها و عوامل متابولیک .
7. تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی که در شرایط مختلف مانند بارداری، قاعدگی و یائسگی رخ می‌دهند، می‌توانند ضربان نامنظم قلب ایجاد کنند
ضربان نامنظم قلب در حین رابطه جنسی
آریتمی قلب می‌تواند بر اثر ایجاد رابطه جنسی اتفاق بیفتد. این اتفاق ممکن است نتیجه استرس و تنش شکل گیرد که می‌تواند باعث تپش قلب شود. علاوه بر این، ارگاسم نیز می‌تواند باعث تغییرات موقتی در ضربان قلب شود که می‌تواند باعث تپش قلب شود.
در حین ارگاسم،بدن توسط سیستم عصبی غیر ارادی یا خودمختار کنترل می‌شود که معمولاً با اعمال غیرارادی از جمله اسپاسم عضلانی ، احساس سرخوشی عمومی داشتن که بیشتر با حرکات و صداهای بدن همراه هستند.
ضربان نامنظم قلب یا آریتمی ممکن است نشان‌دهنده یک بیماری قلبی باشد، اما در بسیاری از موارد به دلیل عوامل مختلفی مانند استرس، اضطراب، کم‌آبی بدن و کمبود خواب رخ می‌دهد و معمولاً خطرناک نیست .با این حال، اگر تپش قلب بعد از رابطه جنسی بیش از چند روز ادامه دارد، ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل خطی قلبی باشد و باید توسط پزشک بررسی شود.
تعدادی از بیماری‌های قلبی توانایی این را دارند که به منجر به سکته قلبی شوند. امکان دارد آریتمی قلب نشانه‌ی نقص قلبی باشد و پیش از وقوع ایست قلبی رخ دهد. بنابراین، در اولین قدم دلیل وقوع این مشکل را مورد بازبینی قرار داده و درباره‌ی طرق مختلف کنترل آن با پزشک صحبت کنید.
به عنوان مثال، این احتمال وجود دارد که از آریتمی به وجود آید یا علامت هشداردهنده‌ی ایست قلبی باشد.
تاثیر سن در ضربان نامنظم قلب
آریتمی قلب در هر سنی می‌تواند رخ دهد. اما با پیشرفت سن، خطر ابتلا به اختلالات قلبی و ضربان نامنظم قلب افزایش می‌یابد. بنابراین، افراد بالای 40 سال و افرادی که عوامل خطری دیگری مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی، سابقه خانوادگی از بیماری‌های قلبی و عروقی، سابقه سیگار کشیدن، مصرف الکل و مواد مخدر و… را دارند، در خطر بیشتری قرار دارند. تپش قلب در کودکان ممکن است نشانه‌ای از وجود مشکلات قلبی باشد. برخی از علائمی که ممکن است در کودکان با تپش قلب دیده شود عبارتند از:
- تپش قلب سریع و نامنظم
- تپش قلب قوی و قابل حس
- تپش قلب پرشی و ناگهانی
- احساس ضعف یا خستگی زودرس
- احساس سرگیجه یا افتادگی
- کوتاهی نفس یا دشواری در تنفس
- افزایش تعریق روزانه
- بی‌خوابی یا اختلال در خواب
تپش قلب سریع و نامنظم در کودکان ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی قلبی باشد. این مشکلات می‌توانند شامل اختلالات ریتم قلبی، نارسایی قلبی، عیب‌های ساختاری قلب و غیره باشند.
پارکینسون و آریتمی قلب
پارکینسون یک بیماری عصبی است که با اختلال در حرکت و کنترل عضلات همراه است. افراد مبتلا به پارکینسون ممکن است دچار تپش قلب سریع و نامنظم شوند. این مشکل معمولا به دلیل تأثیر بیماری بر سیستم عصبی اتونوم در بدن رخ می‌دهد.
پارکینسون می‌تواند تأثیری بر ریتم قلب داشته و باعث تغییر در ضربان قلب شود. این تغییرات ممکن است شامل تپش قلب سریع، نامنظم یا حتی توقف موقت ضربان قلب باشد. این مشکلات قلبی در برخی از افراد مبتلا به پارکینسون رخ می‌دهد و در دیگران نیست. در اکثر موارد اشخاص بالای ۶۰ سال به بیماری پارکینسون مبتلا می‌شوند، اما ممکن است در سنین کم‌تر هم پدیدار شود. عواملی که ممکن است باعث افزایش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون شوند عبارتند از:
- سن: ریسک ابتلا به بیماری پارکینسون با سن بالاتر افزایش می‌یابد.
- جنسیت: مردان دارای خطر بیشتری برای ابتلا به پارکینسون هستند.
- عوامل ژنتیک: وجود تاریخچه خانوادگی از بیماری پارکینسون می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
- عوامل محیطی: برخی عوامل محیطی مانند تماس با سموم شیمیایی، استفاده از سموم حشره کش و تماس با فلزات سنگین می‌توانند خطر ابتلا به بیماری پارکینسون را افزایش دهند.
- سابقه صدمه مغزی: صدمه مغزی جدی در گذشته ممکن است باعث افزایش خطر بیماری پارکینسون شود.
- سابقه استفاده از مواد مخدر: استفاده طولانی مدت از مواد مخدر مانند کوکائین و آمفتامین‌ها ممکن است باعث افزایش خطر بیماری پارکینسون شود.
مواقعی که ضربان نامنظم قلب اتفاق می‌افتد
آریتمی قلب یا آریتمی ممکن است در برخی مواقع اتفاق بیفتد و گاهی هم ممکن است به صورت مداوم باشد. برخی از آریتمی‌ها ممکن است فقط چند ثانیه یا چند دقیقه طول بکشند و برخی دیگر ممکن است برای چند ساعت یا حتی بیشتر ادامه داشته باشند.
بعضی از آریتمی‌ها در مواقع خاصی بوجود می‌آیند، مثلاً در هنگام استرس، ورزش، یا استفاده از برخی داروها یا مواد مخدر.
در برخی از افراد، آریتمی ممکن است بدون هیچ علامت یا نشانه خاصی باشد و تنها در طی یک آزمایش قلبی تشخیص داده شود.ضربان نامنظم قلب می‌تواند به طور مستقل از بیماری‌های قلبی دیگر رخ دهد.
این می‌تواند نشانه‌ی سلامت قلبی و عملکرد مناسب قلب باشد. با این وجود، آریتمی قلب می‌تواند علامتی از بیماری‌های دیگر باشد، مانند افت فشار خون وضعیتی که منجر به سرگیجه و پایین آمدن فشار خون در افراد مبتلا به آن می‌شود .
نشانه‌های ضربان نامنظم قلب
علائم آریتمی قلب یا آریتمی ممکن است در هر فردی متفاوت باشد. با این حال، برخی از نشانه‌های شایع عبارتند از:
- احساس ضربان قلب در گردن، گلو، قفسه‌ی سینه یا حتی در صورت دراز کشیدن در گوش.
- احساس می‌کنید که قلب شما بسیار شدید یا بسیار تند می‌تپد، یکی در میان ضربان می‌زند یا می‌لرزد.
- تاکی کاردی فوق بطنی نشانه‌هایی از سرگیجه و نبض سریع دارد.
- در بعضی از افراد، فیبریلاسیون دهلیزی باعث می‌شود که قلب با سرعت و نامنظم ضربان بزند. امکان دارد این اشخاص دچار درد در قفسه‌ی سینه، ضربان نامنظم قلب یا دچار خفگی شوند.
- در برخی از افراد، علائم ممکن است هیچ علامت یا نشانه خاصی نداشته باشد و تنها در طی یک آزمایش قلبی تشخیص داده شود.
بیماری‌هایی که باعث آریتمی قلب می‌شوند
بیماری هایی که می توانند منجر به ضربان نامنظم قلب شوند عبارتند از:
- فیبریلاسیون دهلیزی: یک نوع آریتمی قلب که در آن بطن های قلب به صورت نامنظم و با سرعت بالا ضربان می زنند.
- تاکی‌کاردی: در این حالت، بطن های قلب با سرعت بالا و نامنظم ضربان می زنند.
- بیماری های دریچه ای قلب: تغییرات در دریچه های قلب می تواند منجر به ضربان نامنظم قلب شود. بیماری دریچه ای قلب ، مرضی است که در آن دریچه های قلب به دلیل مشکلات مختلف مانند توقف عمل صحیح آن‌ها یا ضخیم‌تر شدن، نامناسب عمل می‌کنند. این مشکلات می‌توانند باعث تغییر در مسیر حرکت خون در قلب شوند و می‌توانند باعث افزایش فشار در قلب، کاهش سرعت خون و یا ایجاد بلوک در شریان‌های قلبی شوند.دریچه های قلب یکی از مهم‌ترین عضو قلب است که برای منع رجوع خون به قلب و تأمین حرکت خون به سمت بدن کار می‌کند. اگر این دریچه ها به دلیل مشکلاتی مانند توقف عمل صحیح، ضخیم‌تر شدن یا توقف عمل کامل، عمل نامناسب یا کند، مسیر حرکت خون در قلب می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد.
- بلوک قلبی: در این حالت، سیگنال های الکتریکی که قلب را تنظیم می کنند، به صورت نامنظم یا با تاخیر از گره سینوسی به بطن ها ارسال می شوند.
- بیماری های عروق کرونر: عروق قلبی که باعث تأمین خون به عضله قلب می شوند، در برخی از بیماری ها مانند آترواسکلروزیس تحت تأثیر قرار می گیرند و می توانند منجر به آریتمی قلب شوند.
- بیماری های تیروئید: هیپرتیروئیدی (افزایش فعالیت تیروئید) و هیپوتیروئیدی (کاهش فعالیت تیروئید) ممکن است باعث تغییرات در ضربان قلب شوند.
- بیماری های عضلات قلب: برخی از بیماری های عضلات قلب مانند کاردیومیوپاتی (ضعف عضله قلب) می توانند باعث ضربان نامنظم قلب شوند.
- استفاده از مواد مخدر و الکل: استفاده از مواد مخدر و مصرف الکل ممکن است باعث تغییرات در ضربان قلب شود.
- استرس و اضطراب: استرس و اضطراب ممکن است باعث آریتمی قلب شود.
- بیماری های سایر اعضا: برخی از بیماری های سایر اعضا مانند بیماری های کلیوی و ریوی ممکن است باعث تغییرات در ضربان قلب شوند.
نحوه تشخیص ضربان نامنظم قلب
برای تشخیص آریتمی قلب یا آریتمی، پزشک ممکن است از تست‌ها و روش‌های مختلفی استفاده کند:
معاینه فیزیکی و تاریخچه پزشکی:
پزشک ابتدا از شما درباره علائم، تاریخچه پزشکی شما، استفاده از داروها و مواد مخدر و سبک زندگی شما سوال می‌کند. سپس ممکن است یک معاینه فیزیکی انجام دهد که ممکن است شامل گوش کردن به قلب و ریه‌ها با استتوسکوپ، بررسی نبض و فشار خون و بررسی وریدها (رگ‌هایی که وظیفه انتقال خون از بافت به قلب بر عهده دارند) و مفاصل برای هرگونه تورم باشد.
نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (EKG):
ضربان قلب توسط این تست الکتریکی به ثبت می‌رسد و می‌تواند آریتمی را تشخیص دهد.
تست اکوکاردیوگرام یا اکو:
این تست با استفاده از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر متحرک از قلب استفاده می‌کند. این می‌تواند به پزشک کمک کند تا ببیند که آیا ساختار قلب شما طبیعی است یا خیر.
تست اکوکاردیوگرام استرس:
در این تست، یک اکوکاردیوگرام قبل و بعد از انجام یک فعالیت یا تمرین انجام می‌شود. این به پزشک کمک می‌کند تا ببیند چگونه قلب شما در زمانی که تحت فشار یا فعالیت است کار می‌کند.
تفاوت تست‌های الکتریکی در تشخیص ضربان نامنظم قلب
برای تشخیص آریتمی قلب یا آریتمی، روش‌های مختلف الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند و هر کدام دقت خاص خود را دارند.
نوار قلب یا الکتروکاردیوگرام (EKG):
این روش یکی از معمول‌ترین و مفیدترین تست‌ها برای تشخیص آریتمی است. EKG ضربان قلب را به ثبت می‌رساند و می‌تواند آریتمی را تشخیص دهد. با این حال، این تست فقط در طول انجام تست قادر به ثبت آریتمی است و ممکن است آریتمی‌هایی که فقط گاه به گاه رخ می‌دهند را ثبت نکند.
اکوکاردیوگرام:
این تست با استفاده از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر متحرک از قلب استفاده می‌کند. این تست به دکتر کمک می‌کند تا به طبیعی بودن ساختار قلب شما پی ببرد اما این تست مستقیماً آریتمی را ثبت نمی‌کند و بیشتر برای بررسی علل احتمالی آریتمی مانند بیماری‌های دریچه‌ای قلب یا بیماری عضله قلب استفاده می‌شود.
الکتروفیزیولوژیک:
این تست دشوار‌تر از ECG است و در آن تعدادی الکترود به طور مستقیم در قلب قرار می‌گیرد تا ضربان قلب را در بخش‌های مختلف ثبت کند. این تست می‌تواند نوع دقیق آریتمی را تشخیص دهد و معمولاً در مواردی که تست‌های دیگر نتوانسته‌اند تشخیص دقیقی ارائه کنند، استفاده می‌شود.
تست هولتر:
این تست، که نامش از نام مخترع آن، نورمن جی. هولتر اخذ شده، نوعی از ECG است که بلند مدت است. در این تست، شما یک دستگاه کوچک را که با کابل‌هایی به الکترودهایی متصل است که بر روی پوست سینه شما چسبیده شده، برای مدت 24 تا 48 ساعت حمل می‌کنید. این دستگاه ضربان قلب شما را طی این مدت ثبت می‌کند و می‌تواند آریتمی‌هایی را که فقط گاهی اوقات اتفاق می‌افتند، ثبت کند.
مواقعی که تست‌های الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند:
تست‌های الکترونیکی مثل الکتروکاردیوگرام (EKG) و اکوکاردیوگرام برای تعداد زیادی از افراد مناسب اند و می‌توانند در تشخیص آریتمی بکار روند. با این حال, برخی از افراد ممکن است به تست‌های دیگری نیاز داشته باشند بسته به شرایط خاص آن‌ها.
- تست هولتر: اگر پزشک مظنون باشد که آریتمی‌های شما فقط گاهی اوقات اتفاق می‌افتد، ممکن است تست هولتر را توصیه کند.
- تست استرس الکتروکاردیوگرام: اگر پزشک مظنون باشد که آریتمی‌های شما فقط در حین فعالیت یا استرس رخ می‌دهند، ممکن است تست استرس الکتروکاردیوگرام را توصیه کند. در این تست، شما یک تمرین یا فعالیت را انجام می‌دهید، مانند دویدن بر روی یک تردمیل، در حالی که قلب شما را ثبت می‌کنند.
در برخی موارد، ممکن است نیاز باشد که تست‌های تصویربرداری مانند تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) قفسه سینه انجام شود. این تست‌ها می‌توانند به پزشک کمک کنند تا ساختار داخلی قلب و عروق خونی را بررسی کند.
درمان ضربان نامنظم قلب
درمان آریتمی قلب بستگی به علت اصلی آن دارد. در برخی موارد، ضربان نامنظم قلب ممکن است نیاز به درمان نداشته باشد، اما در برخی دیگر، ممکن است نیاز به درمان دارویی، الکتروشوک قلبی، جراحی یا دستگاه‌هایی مثل دفیبریلاتور داخل قلبی داشته باشد.
- تغییر سبک زندگی: اگر آریتمی قلب به علت استرس، فعالیت بیش از حد، یا مصرف محرک‌ها است، ممکن است با تغییر سبک زندگی، مثلاً افزایش فعالیت بدنی، کاهش استرس و افزایش خواب، ضربان نامنظم قلب کاهش یابد.
- درمان با داروها: برخی داروها ممکن است بتوانند آریتمی را کاهش دهند. با این وجود، این موضوع باید با پزشک در میان گذاشته شود.
- الکتروشوک قلبی: در بعضی موارد، امکان دارد به استفاده از الکتروشوک قلبی برای کنترل سرعت ضربان قلب نیاز باشد.
الکتروشوک قلبی برای آریتمی قلب
الکتروشوک قلبی یک روش درمانی است که برای درمان ضربان نامنظم قلب استفاده می‌شود. این روش برای تعویض انتقال حس بین دو قسمت قلب استفاده می‌شود، که در برخی از موارد در درمان آریتمی قلب می‌تواند مفید باشد.
جراحی برای ضربان نامنظم قلب
جراحی می‌تواند برخی از استاندارد درمان‌هایی باشد که برای درمان آریتمی قلب استفاده می‌شوند، اما ممکن است بستگی به علت آریتمی و شدت آن داشته باشد.
برخی از جراحی‌هایی که ممکن است در درمان ضربان نامنظم قلب استفاده شوند، شامل:
- جراحی دفیبریلاتور قلبی: در برخی موارد، ممکن است نیاز به جراحی برای تعویض یک دفیبریلاتور قلبی باشد. دفیبریلاتور قلبی یک دستگاه کوچک است که به قلب شما متصل می‌شود و به آن کمک می‌کند تا به طور منظم تپش کند.
- جراحی برای تعویض موادی که باعث آریتمی شده‌اند: اگر آریتمی قلب ناشی از یک بیماری زمینه مانند التهاب قلب یا سرطان باشد، ممکن است نیاز به جراحی برای تعویض آن موارد باشد.
داروهایی که برای درمان ضربان نامنظم قلب تجویز می‌شوند
برای درمان آریتمی قلب، پزشک می‌تواند از چندین دارو استفاده کند. برخی از داروهای مخصوص برای درمان تپش قلبی عبارتند از:
- داروهای بلوک کننده کلسیم مانند دیلتیازم: این داروها برای کاهش فشار قلبی و کاهش تعداد ضربان قلبی در یک دقیقه مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- بتابلوکر مانند متورال: این دارو برای کاهش فشار قلبی و کاهش تعداد ضربان قلبی در یک دقیقه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- داروهای ضد استرس: در برخی موارد، پزشک ممکن است داروهایی که برای کنترل استرس استفاده می‌شوند را تجویز کند. برخی از داروهای ضد استرس شامل فلوکستین، بنزودیازپین‌ها مانند زاناکس هستند.
- داروهای گیاهی: گیاهانی مانند زالزالک نیز می‌توانند برای درمان تپش قلب استفاده شوند.
داروهای ضد تپش قلب می‌توانند برای برخی افراد مناسب باشند، اما ممکن است برای برخی افراد جانبی یا عوارض جانبی داشته باشند.
عوارض داروهای ضد ضربان نامنظم قلب
داروهای ضد تپش قلب می‌توانند به کنترل تپش قلب کمک کنند. با این حال، استفاده از این داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشد که شامل افزایش وزن، خستگی، سردی در دست و پا، تب، و درد در قفسه سینه می‌شود.
همچنین، داروهای ضد تپش قلب می‌توانند با برخی داروهای دیگر تداخل کنند و این می‌تواند به افزایش عوارض جانبی منجر شود. به عنوان مثال، مصرف داروهای ضد تپش قلب می‌تواند با داروهایی که برای کنترل استرس استفاده می‌شوند، تداخل کند.
تغییر سبک زندگی برای درمان آریتمی قلب
تغییر سبک زندگی می‌تواند به مدیریت ضربان نامنظم قلب کمک کند به چندین دلیل:
- کاهش استرس: استرس می‌تواند یکی از عوامل اصلی برای ایجاد تپش قلب باشد. با تغییر سبک زندگی و استراحت بیشتر، می‌توان استرس را کاهش داد و به کاهش تپش قلب کمک کرد.
- رژیم غذایی سالم: کاهش مصرف موادی که می‌توانند فشار خون را افزایش دهند، مانند نمک، شیر و مواد پرچون، می‌تواند به کاهش تپش قلب کمک کند.
- فعالیت بدنی مناسب: فعالیت بدنی مناسب می‌تواند به کاهش سطح کلسترول کمک کند.
- خواب کافی: خواب کافی می‌تواند با بهبود کیفیت زندگی به سلامت قلب تاثیر بگذارد که می‌تواند به کاهش تپش قلب کمک کند.
عواقب عدم درمان آریتمی قلب
ضربان نامنظم قلب یا آریتمی ممکن است منجر به مشکلات سلامتی متفاوتی شود. اگر آریتمی شدید یا مداوم باشد، می‌تواند منجر به ضرر برای قلب شود. قلب نیاز به دقت در کار کردن دارد، و آریتمی می‌تواند باعث شود که قلب نتواند به درستی کار کند و این می‌تواند منجر به توقف عملکرد قلب یا حتی مرگ مستقیم قلب شود.
برخی از مشکلات سلامتی دیگری که می‌تواند ناشی از آریتمی شود عبارتند از:
- استرس و اضطراب: آریتمی قلب می‌تواند استرس و اضطراب را افزایش دهد، زیرا احساس نامناسبی در قلب می‌تواند این احساسات را تحمل کند.
- آسیب به قلب: در برخی از موارد، آریتمی می‌تواند به آسیب به قلب منجر شود. برای مثال، اگر ضربان نامنظم قلب باعث شود که قلب به سرعت زیادی کار کند، می‌تواند قلب را به خطر بیاندازد.
- سکته مغزی: آریتمی قلبی می‌تواند به ایجاد لخته‌های زیادی در قلب منجر شود، که در صورت حرکت آن‌ها به سمت عروق مغز، می‌تواند منجر به سکته مغزی شود. سکته مغزی می‌تواند منجر به انسداد عروق مغز و آسیب سلول‌های مغزی شود.
- مرگ ناگهانی: برخی از بیماری‌های جدی مانند سکته مغزی می‌توانند منجر به مرگ ناگهانی شوند. اگرچه این کار نیاز به تجربه افزایش خطر دارد، اما اگر آریتمی نامنظم درمان نشود، خطر این موارد افزایش می‌یابد.
جمع بندی
عللی که در آریتمی قلب نقش دارند
- بیماری‌های قلبی (نارسایی قلب، کاردیومیوپاتی، بیماری دریچه‌ای)
- اختلالات الکتریکی قلب (فیبریلاسیون دهلیزی، تاکی‌کاردی فوق‌بطنی، PVC)
- فشار خون بالا یا پایین
- اختلالات تیروئید
- کم‌خونی یا کمبود اکسیژن
- استرس، اضطراب یا مصرف کافئین و الکل
- داروها (ضد افسردگی‌ها، محرک‌ها، داروهای تیروئید، ضداحتقان‌ها)
- مصرف مواد مخدر (کوکائین، آمفتامین)
ضربان نامنظم قلب در حین رابطه جنسی
- افزایش ضربان قلب و آدرنالین طبیعی است، اما در افراد مبتلا به بیماری قلبی می‌تواند منجر به آریتمی شود.
- مصرف داروهای تقویت جنسی (مثل سیلدنافیل) در بیماران قلبی می‌تواند خطر را بالا ببرد.
- استرس روانی یا هیجان جنسی هم می‌تواند محرک باشد.
تأثیر سن در آریتمی قلب
- با افزایش سن، احتمال اختلالات ریتم قلبی بیشتر می‌شود (خصوصاً فیبریلاسیون دهلیزی).
- رسوب کلسیم در دریچه‌ها، تغییرات بافتی و کاهش سلول‌های هدایتی قلب نقش دارند.
- سالمندان بیشتر به داروها حساس‌اند و ممکن است تداخل دارویی باعث آریتمی شود.
پارکینسون و ضربان نامنظم قلب
- بیماری پارکینسون خود باعث اختلال عملکرد اتونومیک می‌شود.
- داروهای پارکینسون (مثل لوودوپا) می‌توانند ریتم قلب را تغییر دهند.
- افت فشار خون وضعیتی در پارکینسون می‌تواند احساس تپش قلب و نامنظمی ایجاد کند.
مواقعی که آریتمی قلب اتفاق می‌افتد
- هنگام استرس یا اضطراب
- بعد از مصرف کافئین، الکل یا سیگار
- حین یا بعد از ورزش
- در هنگام خواب یا بیدار شدن ناگهانی
- بعد از مصرف برخی داروها
- در بیماری‌های زمینه‌ای قلبی یا متابولیک
نشانه‌های ضربان نامنظم قلب
- احساس ضربان تند، کند یا نامنظم
- سرگیجه، سیاهی رفتن چشم‌ها
- تنگی نفس
- درد یا فشار قفسه سینه
- احساس خستگی یا بی‌حالی
- غش کردن (در موارد شدید)
بیماری‌هایی که باعث آریتمی قلب می‌شوند
- بیماری عروق کرونر
- نارسایی قلبی
- بیماری دریچه‌ای قلب
- فیبریلاسیون و فلوتر دهلیزی
- سندرم ولف–پارکینسون–وایت (WPW)
- بیماری تیروئید
- بیماری‌های ریوی (مثل COPD)
- اختلالات الکترولیتی (کلسیم، پتاسیم، منیزیم)
نحوه تشخیص ضربان نامنظم قلب
- گرفتن شرح‌حال دقیق و معاینه
- نوار قلب (ECG)
- هولتر ۲۴ یا ۴۸ ساعته
- مانیتور رویداد (برای تپش‌های گهگاهی)
- اکوکاردیوگرافی
- آزمایش خون (تیروئید، الکترولیت‌ها، هموگلوبین)
تفاوت تست‌های الکتریکی در تشخیص آریتمی قلب
- ECG معمولی: فقط در لحظه گرفته می‌شود و اگر آریتمی لحظه‌ای نباشد ممکن است چیزی نشان ندهد.
- هولتر مانیتور: ثبت ۲۴ تا ۴۸ ساعته ریتم قلب.
- مانیتور رویداد: برای چند هفته تا ماه، بیمار در زمان احساس علائم فعال می‌کند.
- الکتروفیزیولوژی قلب (EPS): بررسی دقیق مسیرهای الکتریکی داخل قلب.
زمان‌هایی که تست‌های الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرند
- ECG: در ارزیابی اولیه و اورژانس.
- هولتر: وقتی تپش‌ها روزانه یا تقریباً مکرر باشند.
- مانیتور رویداد: وقتی آریتمی گهگاهی و نامنظم باشد.
- EPS: زمانی که نیاز به تشخیص قطعی نوع آریتمی یا برنامه‌ریزی برای ابلیشن داریم.
درمان ضربان نامنظم قلب
- درمان علت زمینه‌ای (مثلاً کم‌خونی، پرکاری تیروئید)
- داروهای ضد آریتمی
- داروهای کنترل‌کننده ضربان (بتابلوکر، بلوک‌کننده کانال کلسیم)
- ابلیشن (سوزاندن مسیرهای الکتریکی نابجا)
- الکتروشوک قلبی در موارد اورژانسی
- تغییر سبک زندگی (کاهش استرس، ترک سیگار و الکل، ورزش منظم سبک)
الکتروشوک قلبی برای آریتمی قلب
- در موارد آریتمی شدید مثل فیبریلاسیون دهلیزی یا بطنی استفاده می‌شود.
- هدف بازگرداندن ریتم طبیعی سینوسی است.
- هم به‌صورت اورژانسی (کاردیوورژن الکتریکی) و هم برنامه‌ریزی‌شده انجام می‌شود.
جراحی برای ضربان نامنظم قلب
- در آریتمی‌های مقاوم به دارو و ابلیشن.
- جراحی “Maze” در فیبریلاسیون دهلیزی (ایجاد خطوطی در دهلیز برای هدایت درست جریان الکتریکی).
- در بیماران دریچه‌ای، جراحی قلب همزمان ممکن است کمک‌کننده باشد.
داروهایی که برای درمان آریتمی قلب تجویز می‌شوند
- بتابلوکرها (متوپرولول، پروپرانولول)
- بلوک‌کننده‌های کانال کلسیم (وراپامیل، دیلتیازم)
- داروهای ضد آریتمی (آمیودارون، پروپافنون، فلیکاناید)
- دیگوکسین (در برخی بیماران)
- ضدانعقادها (وارفارین، ریواروکسابان) برای پیشگیری از سکته در فیبریلاسیون دهلیزی.
تغییر سبک زندگی برای درمان ضربان نامنظم قلب
- ترک سیگار و الکل
- کاهش مصرف کافئین
- کنترل وزن و فشار خون
- خواب کافی و مدیریت استرس
- ورزش منظم سبک (پیاده‌روی، یوگا)
- پرهیز از محرک‌ها و داروهای بدون نسخه که آریتمی را تشدید می‌کنند
عواقب عدم درمان آریتمی قلب
- افزایش خطر سکته مغزی (خصوصاً در فیبریلاسیون دهلیزی)
- نارسایی قلبی به‌دلیل کار بیش‌ازحد قلب
- افزایش خطر مرگ ناگهانی در آریتمی‌های بطنی
- کاهش کیفیت زندگی به‌علت خستگی، سرگیجه و تنگی نفس
سخن پایانی
تپش قلب نامنظم یک علامت مهم است که می‌تواند طیف وسیعی از علت‌ها را در بر گیرد؛ از واکنش‌های فیزیولوژیک بدن به استرس و هیجان گرفته تا اختلالات جدی ریتم قلب مانند فیبریلاسیون دهلیزی یا تاکی‌کاردی بطنی. تشخیص درست، نخستین گام برای جلوگیری از عوارض خطرناک است. توجه به ویژگی‌هایی مانند سرعت، منظم یا نامنظم بودن ضربان، طول مدت حمله و علائم همراه، به پزشک کمک می‌کند تا منشأ مشکل را شناسایی کند.
ارزیابی‌ها شامل نوار قلب، هولتر مانیتورینگ، آزمایش خون و بررسی سطح الکترولیت‌ها و هورمون‌ها می‌تواند اطلاعات دقیق‌تری فراهم کند. اصلاح سبک زندگی، مدیریت استرس، فعالیت بدنی منظم، خواب کافی و تغذیه سالم، نقش مؤثری در کنترل تپش قلب نامنظم دارند. در برخی موارد، درمان دارویی یا مداخلات تخصصی برای حفظ ریتم طبیعی قلب ضروری است. شناخت به موقع و پیگیری دقیق، تضمین‌کننده سلامت قلب و پیشگیری از پیامدهای جدی است. برای رسیدن به درمان قطعی تپش قلب، همکاری با متخصص قلب و رعایت توصیه‌های پزشکی ضروری است. قلب شما هر نشانه‌ای از نامنظمی را هشدار می‌دهد؛ با توجه و اقدام سریع می‌توان خطرات بالقوه را کاهش داد.
