ورزش کردن باید تجربهای سالم و انرژیبخش باشد، اما وقتی با درد یا تیر کشیدن ناگهانی در ناحیه قلب همراه میشود، به جای آرامش، نگرانی ایجاد میکند. تیر کشیدن قلب هنگام ورزش یکی از آن علائمی است که میتواند طیف گستردهای از علل ساده تا پیچیده را در بر گیرد. در بسیاری از موارد، این تیرکشیدن ناشی از کشیدگی عضلات قفسه سینه، اسپاسم عضلانی یا حتی اضطراب است. اما گاه، ممکن است زنگ هشداری برای مشکلات جدیتری مانند بیماری عروق کرونر یا اختلالات ریتم قلب باشد. تشخیص دقیق این وضعیت مستلزم توجه به ویژگی درد، زمان بروز، شدت، محل انتشار و علائم همراه است. در این مقاله تلاش کردهایم با نگاهی علمی به پدیده تیرکشیدن قلب هنگام فعالیت بدنی بپردازیم و راهکارهایی برای تشخیص، پیشگیری و مدیریت این حالت ارائه دهیم تا ورزشکردن، دوباره تجربهای ایمن و سالم برایتان شود.
فهرست مطالب
علت تیر کشیدن قلب هنگام ورزش
آیا درد ناگهانی قلب در ورزش خطرناک است؟ مهمترین علت تیر کشیدن قلب بعد از ورزش چیست؟ چرا هنگام ورزش قلبم تیر میکشد؟ تیر کشیدن قلب موقع ورزش چگونه درمان میشود؟ طبیعی است افرادی که تیر کشیدن قلب موقع ورزش را تجربه میکنند، دچار ترس و نگرانی زیادی شوند. چه عللی برای تیر کشیدن قلب موقع ورزش وجود دارد؟
آیا در هنگام ورزش کردن دچار درد قفسه سینه شده اید؟ مهمترین و اصلیترین علت تیر کشیدن قلب موقع ورزش چیست؟ ما از با تجربهترین پزشکان متخصص قلب، علل اصلی تیرکشیدن قلب در ورزش را سوال کردهایم؛ شما در ادامه پاسخ آنها را خواهید خواند. مهمترین، جدیترین و شایعترین دلیلهای تیر کشیدن قلب موقع ورزش عبارتند از:
1-دردهای مربوط به سیستم عضلات و ماهیچهها؛ استخوان، غضروف و ماهیچهها در داربست قفسه سینه شرکت میکنند. قفسه سینه، شامل تاندونها و رباطها نیز میباشد. فعالیتهای بدنی، بلند کردن اجسام، وزنه زدن و ورزش کردن، باعث کشیدگی و پارگیهای ظریف در این بافتهای نرم میشود. این آسیبهای جدی با تیر کشیدن قلب همراهی دارند.
2- ایسکمی قلبی؛ ما برای شما مفهوم ایسکمی قلب را توضیح میدهیم. عضله قلب برای فعالیت نیاز به اکسیژن دارد، زمانی که ورزش و فعالیت بدنی میکنید، ضربان قلب بالا میرود و فعالیت عضله هم باید بیشتر شود تا قلب بتواند بیشتر بتپد؛ پس عضله به میزان بالاتر اکسیژن نیاز دارد. در افرادی که تنگیها و گرفتگیهای عروق کرونر قلب دارند، ممکن است تامین این اکسیژن اضافه، میسر و مقدور نشود.
عدم رسیدن اکسیژن کافی به عضله قلب، باعث احساس درد، احساس فشار، سنگینی و تیر کشیدن در قفسه سینه میشود. معمولاً دردهای قلبی که به علت مشکلات عروق کرونر ایجاد شدهاند، ابتدا در هنگام فعالیتهای شدید ورزشی بروز میکنند و معمولاً همراه با علائمی مانند تنگی نفس و …. میباشند. دردهای مربوط به حملات قلبی، بیش از چند لحظه و چند ثانیه و در حد چند دقیقه طول میکشد.
3- مشکلات و بیماریهای عضله قلب؛ بیماریهای عضله قلب، کاردیومیوپاتی نامیده میشود. انواعی از مشکلات عضله قلب که کاردیومیوپاتیها نامیده میشوند، به صورت مادرزادی در جوانان باعث ایجاد دردهای تیر کشنده در قفسه سینه میشوند. در افراد مبتلا، افزایش فعالیت بدنی و بالا رفتن فعالیت عضله قلب جهت پمپاژ بیشتر خون، باعث ایجاد این درد خواهد شد.
4- نارسایی قلب؛ افرادی که مبتلا به انواعی از نارساییهای قلبی هستند، خروجی خون از قلب آنها کافی نیست. این افراد ممکن است هنگام ورزش، تیر کشیدن قفسه سینه را تجربه کنند.
5- برخی آریتمیهای قلبی یا تجربه ضربانهای غیر طبیعی قلب؛ فراموش نکنید که علل جدی تیرکشیدن قلب مانند ایسکمی، بیماریهای عروق کرونر، ضربانهای غیر طبیعی قلب و نارساییهای قلب، نیاز به قطع فوری ورزش و تماس فوری با اورژانس دارد. دردهایی که به بیماریهای جدی قلبی نسبت داده میشود یا دلیلشان بیماریهای قلبی است، بیش از یک ثانیه یا یک لحظه طول میکشند.
حدوداً 1 تا ۳ دقیقه دردهای مربوط به قلب دوام دارند. دردهایی که ۵ دقیقه یا بیشتر طول میکشند، با احتمال بیشتری از رخداد سکته قلبی خبر میدهند. دردهایی که در حد سوزش لحظهای هستند، در افراد جوان، سالم و بدون سابقه قبلی ایجاد شدهاند، معمولاً به علت مشکلات عضلات و بافتهای نرم قفسه سینه یا به علت استرس و اضطراب است.
اما اگر شما سابقه بیماری قلبی در خود یا بستگان درجه یک خود دارید یا اخیراً تحت آنژیوپلاستی یا جراحی قلب باز قرار گرفتهاید، اگر سابقه ضربان غیرطبیعی داشتهاید، اگر به تازگی ورزش سنگین را آغاز کردهاید و تیر کشیدن قلب را تجربه میکنید، سریعاً ورزش را قطع کنید و با اورژانس تماس بگیرید.
عوارض درد ناگهانی قلب در ورزش
اکثر علل منجر به درد قلبی موقع ورزش در افراد جوان، سالم و بدون سابقه خانوادگی نگران کننده و جدی نیست. این علل غیر جدی، دردهای عضلانی، کشیدگی رباطها و حتی دردهای ناشی از اضطراب میباشند.
اما اگر شما سابقه بیماری قلبی در خود یا افراد درجه یک فامیل دارید، اگر به تازگی فعالیت بدنی را آغاز کردهاید، اگر سابقه بستری در سی سی یو یا عمل جراحی قلب را دارید و اگر تیر کشیدن قلب بیش از یک دقیقه طول کشیده یا همراه علائم هشدار قلبی است، باید فوراً ورزش را قطع کنید و به اورژانس اطلاع دهید.
مهمترین عوارض جدی و خطرناک تیرکشیدن قلب هنگام ورزش به قرار زیر است.
1-رخداد سکته قلبی؛ بسیاری از آریتمیهای ضربانهای غیر طبیعی طول کشیده میتواند باعث سکتههای جدی قلبی شوند. همچنین افراد جوانی که به برخی از آریتمیهای مادرزادی مبتلا هستند، میتوانند در سنین بسیار پایین در هنگام ورزش دچار مرگهای ناگهانی به علت سکته های قلبی شوند.
2- رخداد حوادث عروقی مغز یا سکتههای مغزی و عوارض وابسته به آن
3- رخداد نارساییهای قلبی
4- آریتمیهای کشنده
5- نارساییهای حاد دریچه ای
لذا برای پیشگیری از وقوع هر یک از این عوارض که گاهی جبران ناپذیر میباشد، اگر شما علائم هشدار دهنده حمله قلبی را تجربه میکنید، باید فورا با اورژانس تماس بگیرید.
چگونه از تیر کشیدن قلب بعد از ورزش و هنگام ورزش جلوگیری کنیم؟
بسیاری از افراد، حتی افراد جوان ممکن است از تیر کشیدن قلب بعد از ورزش و هنگام فعالیت ورزشی شکایت کنند؛ اما چگونه میتوان از درد ناگهانی قلب در ورزش و پس از ورزش پیشگیری کرد؟ به نکات زیر توجه کنید.
1-اگر شما اخیراً آنژیوپلاستی یا عمل جراحی قلب باز را سپری کردهاید و دوره نقاهت را پشت سر گذاشته و به زندگی معمول خود بازگشتهاید؛ الزامی است که از انجام خودسرانه ورزشها قبل از مشورت با پزشک متخصص خودداری کنید. شما باید از پزشک خود، ورزشهایی را که مناسب شرایط شما است را بپرسید و از انجام ورزشهای سنگین، مانند وزنهبرداری و …. خودداری کنید.
2- اگر شما فردی هستید که تاکنون ورزش نمیکردهاید، به هیچ عنوان به صورت ناگهانی یک ورزش شدید را آغاز نکنید. آغاز کردن فعالیت ورزشی باید به تدریج صورت گیرد تا فعالیت قلب با میزان فعالیت بدنی افزایش یافته شما تطبیق داده شود.
3- اگر سابقه بیماری قلبی زودرس در پدر یا مادر خود دارید، اگر پدر، مادر و بستگان درجه یک شما در سنین کمتر از ۵۰ سال، عمل قلب باز یا سکته قلبی وسیع داشتهاند؛ حتماً بهتر است قبل از آغاز فعالیتهای ورزشی به خصوص مسابقات ورزشی شدید، با متخصص قلب مشورت کنید.
4- رژیم غذایی سالم؛ پرهیز از مصرف شیرینی جات و چربیهای مضر و رعایت تناسب بدنی و نگه داشتن وزن در محدوده قابل قبول و نرمال، کمک میکند که دردهای وابسته به عوارض شدید، مانند بیماریهای قلبی و عروقی را در ورزش تجربه نکنید.
5- از برداشتن اجسام سنگین بدون آمادگی جسمانی، خودداری کنید.
6- قبل از شروع به فعالیت بدنی شدید، گرم کردن بدن و آماده کردن عضلات بدن را فراموش نکنید. یکی از دلایل مهم و شایع که باعث دردهای وابسته به عضلات قفسه سینه در ورزش میشود، گرم نکردن بدن قبل از مسابقات ورزشی است.
درمانهای درد قلبی موقع ورزش
درمانهای متفاوتی برای رفع تیر کشیدن قفسه سینه هنگام ورزش وجود دارد. البته انتخاب بهترین درمان به علت تشخیص داده شده درد بستگی دارد. انواعی از درمانهای تیر کشیدن قلب در ورزش را برای شما در ادامه میآوریم.
- گروه اول درمانها، درمانهای دارویی میباشد. انواع متعددی از داروها برای درمان درد ناگهانی قلب در ورزش وجود دارد. مهمترین این درمانهای دارویی به شرح زیرند.
- داروهای ضد التهاب و ضد درد مانند ایبوپروفن و ناپروکسن. این داروها برای علل غیر قلبی کاربرد دارند و باعث کاهش التهاب و تورم به وجود آمده در اثر مشکلات عضلات، رباط ها و تاندونها میشود.
- گروه بتابلاکرها مثل متورال .این دارو در افرادی استفاده میشود که درد تیر کشنده قفسه سینه آنها به فشار خون و بعضی از مشکلات قلبی مربوط میشود.
- گروه دیگر نیتروگلیسیرین است. این دارو برای باز کردن رگهای خونی کاربرد دارد.
- بعضی از انواع رقیق کنندههای خون که از تشکیل لختههای خون آسیب رسان پیشگیری میکنند. همچنین داروهایی وجود دارند که لخته به وجود آمده را از بین میبرند. هر دو این داروها در افرادی که در آنها احتمال وقوع حوادثی ثانویه به لخته وجود دارد، باید استفاده شود.
- گروه دیگر داروها استاتینها هستند. این دارو تحت عنوان داروهای کاهنده کلسترول خون معروف است. از جمله این داروها، آتورواستاتین یا رزوواستاتین.
- گروه دیگر بعضی از انواع داروهایی است که برای کنترل فشار خون بالا کاربرد دارد؛ مانند کاپتوپریل یا لوزارتان.
از علل وابسته به قلب و عروق که بگذریم؛ درمانهای زیر برای عللی استفاده میشود که به سیستم گوارش مربوط میشود. یعنی اگر درد قلبی موقع ورزش به علت مشکلات گوارشی باشد، پزشک میتواند از داروهای زیر استفاده کند.
داروهایی مانند پنتوپرازول یا امپرازول یا فاموتیدین که این داروها میتوانند تا حدود زیادی سوء هاضمه و رفلاکس یا برگشت شیره معده به مری را کاهش دهند. همچنین اگر ورم معده ای که به علت باکتری معده وجود دارد، در شما تشخیص داده شده باشد، باید از تعدادی آنتی بیوتیک برای مدت زمان مشخصی استفاده کنید تا عفونت معده برطرف شود.
همچنین افرادی که دردهای آنها به علت مشکلات کیسه صفرا است، ممکن است داروهایی بگیرند که به کمک آن داروها، سنگهای صفرا آنها زودتر حل شود. از درمانهای دارویی که بگذریم؛ ممکن است اقدامات تهاجمی یا جراحی نیز برای مشکل درد ناگهانی قلب در ورزش لازم باشد. ما از انواع اقدامات و روشهای درمانی تهاجمی نام میبریم.
جراحی عروق کرونر، جراحی بای پس قلبی، برداشتن لخته خون موجود در ریهها در آمبولی ریه، جراحیهای دستگاه گوارش به عنوان مثال، برای برداشتن کیسه صفرا ملتهب. درمانهای خانگی یا درمانهای حمایتی و مراقبتی در افرادی که در آنها مشکلات قلبی و اورژانسهای گوارشی مطرح نیست، میتواند به تسکین این تیرکشیدن کمک کند؛ به عنوان مثال استفاده از کمپرسهای یخ می تواند کمک کننده باشد.
مراقبتهای بعد از درمان تیر کشیدن قلب بعد از ورزش
1-رژیم غذایی سالم و متعادلی را جایگزین مصرف غذاهای چرب و انباشته از چربیهای اشباع شده، مانند فست فود، اسنکها، چیپس و پفک، کیک و شیرینیها کنید.
2- اگر به دیابت مبتلا هستید، بدانید که دیابت یکی از مهمترین فاکتورهای مستعد کننده حملات قلبی است. پس اگر دیابت دارید، حتماً به طور منظم پیگیر مراجعه و کنترل قند خون خود باشید. به طور منظم پیگیر مراجعه به پزشک و کنترل قند خون خود باشید.
3- تحرک بدنی منظم داشته باشید. لازم نیست ورزشهای سنگین و حرفهای انجام دهید؛ انجام پیادهروی آهسته ۳۰ دقیقهای و ۵ روز در هفته، برای حفظ سلامت قلب و عروق کفایت میکند.
4- اگر در قبل ورزش نمیکردهاید و قصد دارید که تحرک بدنی و ورزش منظم را آغاز کنید؛ از شروع ناگهانی ورزشهای سنگین، بدنسازیهای سنگین و مسابقات ورزشی حرفهای جدا پرهیز کنید. شروع ناگهانی ورزشهای سنگین در فردی که آمادگی بدنی ندارد، میتواند خطر آفرین و درد قلبی موقع ورزش را به همراه داشته باشد.
5- سبک زندگی خود را اصلاح کنید. وزن خود را کنترل کنید، مصرف سیگار، قلیان و سایر فاکتورهای آسیب رسان به سلامتی قلب و عروق را ترک کنید.
6- اگر مشکلات گوارشی نظیر سوء هاضمه، رفلاکس و یا ورم معده دارید، حتماً در درمان کامل آن جدی باشید.
7- اگر سابقه خانوادگی سکتههای وسیع قلبی یا عملهای جراحی قلب باز در سنین زیر ۵۵ سال وجود دارد، شما نیز بیشتر از افراد دیگر جامعه مستعد تجربه کردن مشکلات قلبی میباشید؛ لذا در سن پایینتر چکاپ را آغاز کنید.
8- یادآور میشویم از حدود ۳۵ تا ۴۰ سالگی، چکاپ منظم پزشکی برای افراد الزامی است. حتماً با پزشک متخصص مشورت کنید تا حد متعادل و مفید فعالیتهای بدنی توسط متخصص مشخص شود تا مبادا با فعالیت بدنی اشتباه سلامت شما به خطر بیافتد.
جمع بندی
علت درد ناگهانی قلب در ورزش
- افزایش ناگهانی فشار و ضربان قلب: فعالیت ورزشی شدید یا بدون آمادگی قبلی.
- کمبود اکسیژن قلب (ایسکمی قلبی): بارزترین علت در افراد بالای ۴۰ سال یا کسانی با سابقه مشکلات قلبی.
- گرفتگی عروق کرونر: کاهش خونرسانی به عضله قلب.
- بیماری دریچهای قلب: نارسایی یا تنگی دریچهها.
- آریتمیها (اختلال ریتم قلب): باعث تیر کشیدن و احساس درد یا تپش میشوند.
- علل غیر قلبی: مشکلات عضلانی-اسکلتی قفسه سینه، رفلاکس معده یا اضطراب.
عوارض تیر کشیدن قلب هنگام ورزش
- افزایش خطر سکته قلبی یا آنژین صدری در افراد با بیماری کرونری.
- ضعف و تنگی نفس در حین فعالیت.
- بینظمی ریتم قلب (آریتمیهای خطرناک).
- کاهش تحمل ورزشی و افت کیفیت زندگی.
- در موارد شدید: ایست قلبی ناگهانی.
چگونه از تیر کشیدن قلب هنگام و بعد از ورزش جلوگیری کنیم؟
- گرمکردن قبل از ورزش: ۵–۱۰ دقیقه حرکات کششی و سبک.
- شروع تدریجی تمرین: شدت ورزش را آهسته افزایش دهید.
- هیدراته ماندن: مصرف آب کافی قبل و بعد از ورزش.
- انتخاب ورزش مناسب: برای افراد پرخطر، ورزشهای هوازی ملایم مثل پیادهروی توصیه میشود.
- کنترل عوامل خطر: فشار خون، چربی خون، قند خون.
- اجتناب از ورزش سنگین در صورت وجود درد قفسه سینه، سرگیجه یا تنگی نفس.
درمانهای درد ناگهانی قلب در ورزش
- ارزیابی پزشکی: نوار قلب، اکو، تست ورزش، یا آنژیوگرافی.
- داروها (با نظر پزشک):
- نیتروگلیسیرین برای رفع درد آنژینی.
- بتابلاکرها و مسدودکنندههای کلسیم برای کاهش فشار بر قلب.
- داروهای ضد پلاکت و استاتین در بیماری کرونری.
- آنژیوپلاستی یا جراحی بایپس در صورت گرفتگی شدید عروق.
- درمان علل غیر قلبی (مثل رفلاکس معده یا مشکلات عضلانی).
مراقبتهای بعد از درمان تیر کشیدن قلب بعد از ورزش
- رژیم غذایی سالم قلب: کمچرب، کمنمک، پر از سبزیجات و امگا ۳.
- ورزش منظم و سبک: پس از تأیید پزشک (پیادهروی، شنا ملایم، یوگا).
- کاهش استرس و بهبود خواب.
- ترک سیگار و الکل.
- پیگیری پزشکی منظم: چکاپ دورهای قلب، آزمایشها و مصرف مرتب داروها.
- شنیدن به علائم بدن: در صورت بازگشت تیر کشیدن یا درد قفسه سینه، مراجعه فوری به پزشک.
سخن پایانی
تیر کشیدن قلب هنگام ورزش نباید بهسادگی نادیده گرفته شود. اگرچه در بسیاری از موارد، منشأ این تیرکشیدنها عضلانی یا مکانیکی است و به دلیل حرکات ناگهانی، تنش عضلات بیندندهای یا حتی ریفلاکس معده در هنگام فعالیت رخ میدهد، اما وجود احتمال درگیری قلبی همیشه باید مدنظر قرار گیرد. دردهای قلبی واقعی معمولاً با احساس سنگینی، فشار، یا سوزش همراهاند، به سمت بازو یا فک منتشر میشوند و با ادامه فعالیت شدت میگیرند.
اگر تیرکشیدن قلب با علائمی چون تنگی نفس، سرگیجه، تعریق سرد، یا احساس بیقراری همراه است، باید بدون تأخیر به اورژانس مراجعه شود. انجام نوار قلب، تست ورزش و بررسی سطح آنزیمهای قلبی میتواند به تشخیص دقیقتر کمک کند. در افراد مستعد، مانند کسانی که سابقه خانوادگی بیماری قلبی، فشار خون بالا یا کلسترول بالا دارند، این دردها اهمیت بیشتری مییابد.
برای پیشگیری، بهتر است ورزش با آمادگی جسمی، گرمکردن مناسب و زیر نظر متخصص انجام شود. در نهایت، شناخت نشانهها و واکنش بهموقع میتواند از پیامدهای جبرانناپذیر پیشگیری کند. بیتردید، هر نشانهای از تیرکشیدن قلب باید با دقت ارزیابی و پیگیری شود، نه با بیتوجهی نادیده گرفته شود.
