بررسی 7 علت از مهم‌ترین”علت عمل قلب باز”؛ عوارض و مراقبت بعد عمل

علت عمل قلب باز چیست؟ جراحی قلب به روش باز یک روش جراحی و درمان بیماری‌های قلبی است. از این عمل برای درمان بیماری و عارضه‌هایی مانند نارسایی قلب، انسداد عروق کرونر، نقایص قلبی مادرزادی و … استفاده می‌شود. از عمده موارد عمل قلب باز، جراحی بای‌پس است. بای‌پس به‌این‌علت انجام می‌شود که عروق کرونری با تجمع پلاک‌ها، مسدود و یا تنگ شده باشند.

یکی از عوارض جراحی قلب به روش باز اختلال خواب است و این در حالی است که خواب کافی و استراحت، دوران نقاهت را برای فرد کاهش می‌دهد. بعد از عمل دائم برای چکاپ به دکتر درد قلب مراجعه کنید. انجام برخی ورزش‌های سبک و مشاوره برای کاهش استرس و افسردگی موثر است. در این مقاله، به ماهیت جراحی قلب به روش باز و علت‌ها و عوارض آن پرداختیم پس با ما همراه شوید.

عمل‌های قلب به‌صورت باز چگونه انجام می‌شود و شامل چه مراحلی است؟

جراحی قلب با روش باز یک روش درمانی برای مشکلات قلبی و عروقی است. در این روش جراحان با باز کردن قفسه سینه، به قلب دسترسی، و اقدام به درمان مستقیم مشکلات قلبی می­کنند. در واقع، برای درمان مشکلات قلبی در این روش، پزشک نیاز به دسترسی مستقیم به قلب دارد، به‌طوری‌که باید استخوان جناغ سینه برش داده شده و دنده‌ها باز ­شوند.

البته این روش در صورتی انجام‌پذیر است که بیمار به‌اندازه کافی قوی باشد و بتواند این عمل را تحمل کند. پزشکان جراحی قلب با روش باز را یکی از بهترین روش‌های درمانی برای بسیاری از مشکلات قلبی و عروقی می­دانند.

روش باز کردن و دسترسی به قلب، می­تواند متفاوت باشد؛ و این تفاوت قطعاً به علت عمل قلب باز بر می­گردد، اگر علت این عمل صرفاً دسترسی به یکی از رگ‌های قلب باشد و یا نیاز به دسترسی کامل به خود قلب نباشد، جراح می­تواند از طریق برش‌های ریزی که میان دنده‌ها ایجاد می­کند، به بخش مدنظر، دسترسی پیدا کند.

علت عمل قلب باز چیست؟

یک جراحی قلب با روش باز، می­تواند علل مختلفی داشته باشد. به‌طورکلی، علت عمل قلب باز برطرف‌کردن مشکلات حاد قلبی مربوط به عملکرد خود قلب یا رگ‌ها است. اما اگر بخواهیم نگاه دقیق‌تری به علت‌ها داشته باشیم، در چندین حالت کلی، جراحی قلب با روش باز صورت می­گیرد.

آریتمی:

آریتمی در واقع مشکلی است که در سرعت ضربان قلب به وجود می­آید. ضربان و نوسانات قلب، می­توانند اطلاعات زیادی را راجع به‌سلامت قلب به ما بدهند و ازاین‌رو زمانی که ضربان قلب بسیار کند یا بسیار تند شود و پزشک متخصص، این عارضه را آریتمی تشخیص دهد، احتمال دارد که فرد، به جراحی قلب با روش باز نیاز پیدا کند.

البته تند شدن ضربان قلب هنگام فعالیت بدنی و کندشدن آن هنگام خواب یا استراحت، طبیعی است و جای نگرانی ندارد.

فیبریلاسیون دهلیزی:

همان‌طور که گفته شد، نوسانات قلب نیز می­توانند اطلاعاتی را راجع به‌سلامت قلب به ما بدهند، اما این نوسانات به چه صورت است؟

در واقع هر حرکتی در هر عضله از قلب، نتیجه یک نوسان الکتریکی توسط عصب‌های آن عضله است. این نوسانات الکتریکی، از نظم خاصی پیروی می­کنند تا در زمان مناسب منقبض و منبسط شوند و خون را در زمان مناسب، به جهت مناسب هدایت کنند.

حال اگر در دهلیزها، نوسانات الکتریکی جهت مشخصی نداشته باشند و دهلیزها به‌صورت نامنظم دچار انقباض شوند، ممکن است که خون به طور کامل به بطن‌ها پمپاژ نشود و در نتیجه باعث بروز مشکلاتی مانند احساس خستگی، نارسایی احتقانی قلب و سکته مغزی می‌شود. این عارضه مشخصه خاصی ندارد و معمولاً پس از گذشت زمان، باعث تشدید مشکلاتی که به آن اشاره کردیم، می‌شود.

بیماری عروق کرونر:

به‌طورکلی، اختلال در عملکرد بخش میوکارد قلب را بیماری عروق کرونر می­گویند، در واقع، زمانی که تصلب شرایین رخ می­دهد، یک یا چند مورد از شریان‌ها به‌شدت تنگ می­شوند به‌طوری‌که جریان خون را مسدود می­کنند و باعث محدودیت در جابه‌جایی خون در بدن می­­شوند.

شریان‌های کرونری راست و چپ که نقش بسیار مهمی را در سلامت بدن و قلب ما ایفا می­کنند، از شریان‌هایی هستند که وظیفه خون‌رسانی به بخش‌های مختلف قلب را ایفا می­کنند، در واقع خونی که از بخش‌های مختلف بدن در حرکت است تا در نهایت به قلب برسد، توسط این شریان‌ها جابه‌جا می‌شود و زمانی که این شریان‌ها مسدود یا تنگ شوند، خون‌رسانی به بخش‌های مختلف قلب انجام نمی­شود و در نتیجه پاک‌سازی و چرخش خون در بدن صورت نگرفته و به‌سرعت باعث مشکلاتی چون احساس سنگینی و فشار شدید روی قفسه سینه در فرد، می‌شود.

در چنین مواردی بهتر است به‌سرعت به یک متخصص قلب مراجعه کرد تا در مورد دلیل انجام جراحی قلب به روش باز، درمان انجام بگیرد.

نقص و بیماری‌های مادرزادی در قلب:

نقص‌ها و بیماری‌های مادرزادی که از نوزادی و کودکی می­تواند سختی بسیار زیادی را برای فرد به همراه داشته باشد، یکی دیگر از عللی است که باعث می­شود­ فرد به جراحی قلب با روش باز نیاز پیدا کند. در واقع، این نقص‌ها در دوران بارداری مادر یا قبل از تولد کاملاً قابل‌تشخیص هستند و اگر به‌وسیله آزمایش‌ها و اسکن‌های دوران بارداری، این مورد به‌زودی تشخیص داده شود، می­تواند به‌سرعت، درمان شود.

نقص‌ها و بیماری‌های قلبی مادرزادی یکی از دلایل عمده مرگ‌ومیر در تمام کشورها به شمار می­رود و ازاین‌رو، بهتر است که هرچه سریع‌تر نسبت به آزمایش‌ها و اسکن‌های مورد نیاز در دوران بارداری، اقدام کنید.

این دسته از مشکلات قلبی مادرزادی، اگر در زمان مناسب تشخیص داده نشود، ممکن است منجر به اختلال زندگی فرد در آینده شود و باعث پدیدآمدن علائمی چون: سرگیجه، تنگی نفس، اختلال در رشد اندام‌ها، سوفل قلب و… شود و نتیجتاً، پزشک متخصص می­تواند راجع به این بیماری‌های مادرزادی نیز، جراحی قلب با روش باز را برای بیمار تجویز کند.

نارسایی قلبی:

در این مورد که یکی از موارد شایع دررابطه‌با بیماری‌های قلبی است، عضلات قلب سفت شده و توان پمپاژ خون به اندام‌های بدن را از دست می­دهند. در موارد نارسایی قلبی اصطلاحاً می­گویند که قلب فرد ضعیف شده است و ضربان قلب شخص دچار اختلال می‌شود.

عمل پیوند قلب و جایگزینی قلب سالم:

زمانی که قلب شخص پیوند می‌شود و یک قلب سالم را جایگزین قلب قبلی می­کنند، ممکن است که سیستم‌های بدن مانند سیستم ایمنی، قلب سالم و جدید را قبول نکنند و باعث ایجاد مشکلاتی حاد شوند. برخی از این مشکلات که پس از پیوندزدن قلب ممکن است به وجود بیایند عبارت‌اند از: پس‌زدن عضو، شکست پیوند قلب و اندام‌ها، واسکولوپاتی آلوگرافت قلبی، پوکی‌استخوان، فشارخون بالا، آسیب‌های عصبی و… که در این موارد اغلب پزشکان دلیل انجام جراحی قلب به روش باز را تجویز می­کنند.

تعویض دریچه آئورت قلب:

زمانی که دریچه آئورت قلب بیمار تعویض یا ترمیم می‌شود، بیمار در واقع ممکن است دچار عوارضی همچون لخته‌شدن خون، سکته، آریتمی و مشکلات کلیه شود که در این مورد، توصیه می‌شود هرچه سریع‌تر به فرد به پزشک متخصص مراجعه داشته باشد.

روش‌های انجام عمل‌های قلب به‌صورت باز

به‌طورکلی ۳ روش برای جراحی قلب با روش باز وجود دارد که شامل روش آن پامپ و آف پامپ و بای‌پس کم تهاجمی می‌شود.

روش آن پامپ یا (On pump):

در این روش یک دستگاه به نام دستگاه بای‌پس قلب و ریه، در زمان عمل، وظیفه قلب و ریه را بر عهده می­گیرد و قفسه سینه به‌وسیله ابزار مخصوص، شکافته شده و قلب با تزریق پتاسیم، به طور موقت از حرکت می­ایستد، دراین‌بین حرکت خون در بدن در نهایت به دستگاه بای‌پس قلب و ریه هدایت می‌شود و تا دی‌اکسیدکربن از خون‌گرفته شود و بعد از اکسیژن گرفتن، به اندام‌ها ارسال شود.

جراح نیز با متوقف کردن حرکات قلب، دسترسی سریع‌تر و بهتری به قلب و عضلات آن دارد و در زمان کمتر و با درصد خطای کمتر، می­تواند عمل را به سرانجام برساند.

این روش معمول‌ترین روش دلیل انجام جراحی قلب به روش باز است و در اکثر مواقع از این روش برای عمل استفاده می‌شود.

روش آف پامپ یا (Of pump):

اگر گرفتگی عروق و شریان‌ها کم باشد، و یا توان بیمار برای مقابله با از حرکت ایستادن قلب کافی نباشد، جراح از روش آف پامپ برای جراحی قلب با روش باز استفاده می­کند.

در این روش عوارض دستگاه بای‌پس قلب و ریه وجود ندارد و جراح بدون متوقف کردن قلب و عضلات آن، اقدام به عمل می­کند. معمولاً زمانی که یک عمل قلب پیچیدگی خاصی نداشته باشد از این روش استفاده می‌شود تا بیمار از خطرات و عوارض دستگاه بای‌پس دور باشد.

روش بای‌پس کم تهاجمی یا تراتوسکوپی:

در این روش که برای عمل‌های سبک و سطحی قلب باز استفاده می‌شود، پزشک، سوراخ‌هایی را بر روی قفسه سینه ایجاد می­کند و ابزار جراحی را به‌وسیله دوربین از طریق سوراخ‌ها به قلب بیمار هدایت می­کند، در واقع در این روش جراحی قلب به‌ روش باز به‌وسیله دوربین داخل بدن بیمار انجام می‌شود.

آیا عمل‌های قلب به‌صورت باز عوارض دارد؟

در میان بیماری‌هایی که باعث می­شد تا پزشک برای فرد علت عمل قلب باز را تجویز کند، اغلب عوارض بیماری‌های دیگر نیز دیده می‌شود، اما بهتر است بدانید که خود جراحی قلب به‌ روش باز نیز عوارض زیادی دارد و ممکن است که بدن هر فرد نسبت به این عمل پاسخ یکسانی ندهد و بیمار را دچار مشکلات جدیدی کند.

علت عمل قلب باز به‌خودی‌خود، یک عمل تهاجمی و حساس است و ممکن است که فرد پس از عمل با درد و شرایط سخت پس از آن کنار نیاید و مشکلات جدیدی به وجود بیایند؛ مشکلاتی مانند لخته‌شدن خون، درد و تب، نارسایی کلیه و ریه، حمله یا سکته قلبی و بعضاً مرگ یا ازدست‌دادن حافظه و ایجاد عفونت در زخم‌های قفسه سینه و… که هرکدام از این مشکلات می­تواند پیش‌زمینه بیماری‌های دیگر باشد.

موارد دیگری نیز دلیل انجام جراحی قلب به روش باز برای هر فرد اتفاق می­افتد که جای نگرانی زیادی ندارد، مواردی مانند کاهش شدید اشتها یا اختلال در خواب، افسردگی، یبوست، کبودی و درد در سینه از مواردی هستند که پس از جراحی قلب به‌ روش باز برای هر فرد اتفاق می­افتد به‌طوری‌که بیمار تا چندین روز پس از عمل نیاز به مراقبت دارد.

مراحل و علت عمل قلب باز

پس از مشخص‌شدن دلیل انجام جراحی قلب به روش باز توسط پزشک متخصص، بیمار به اتاق عمل هدایت می‌شود و داروی بیهوشی به او تزریق می‌شود. قبل از تزریق داروی بیهوشی نیز فشارخون بیمار را چندین بار چک می­کنند تا متناسب با فشارخون و شرایط بیمار، داروی بیهوشی را به او تزریق کنند.

پس از تزریق داروی بیهوشی و بیهوش شدن بیمار و اطمینان از بی‌خطر بودن جراحی، برشی به طول ۲۵ سانتی‌متر روی قفسه سینه بیمار ایجاد می‌شود، و سپس تمام استخوان‌های جناغ از محل برش جدا می­شوند تا جراح به قلب بیمار دسترسی کامل را داشته باشد. این عمل در زمان حدودی ۶ ساعت انجام می‌شود و پس از ۶ ساعت، استخوان‌های بیمار با پیوند مخصوصی، سر جای خود قرار می­گیرد و محل بریدگی روی قفسه سینه بیمار، دوخته می‌شود.

پس از عمل‌های قلب به‌صورت باز چه اتفاقی می­افتد؟

دلیل انجام جراحی قلب به روش باز چیست؟ پس از انجام‌شدن جراحی قلب به‌ روش باز، فرد را درحالی‌که چندین لوله در سینه برای تخلیه مایعات دارد، به اتاق آی‌سی‌یو منتقل می­کنند. سرم وریدی در بازو و کاتتر نیز برای دفع ادرار در مثانه قرار داده شده است و بیمار چندین روز در اتاق آی‌سی‌یو، تحت مراقب پرستاران و پزشکان باقی می­ماند.

در زمانی که بیمار در اتاق آی‌سی‌یو قرار دارد، مواردی مانند تب شدید، تهوع و استفراغ، درد در قفسه سینه غیر از ناحیه دوخته شده، گنگی در رفتار، قرمزی و ترشحات زیاد از سینه، می­توانند بسیار خطرناک باشند و باید در صورت مشاهده این موارد، هرچه سریع‌تر آن را به پزشک یا پرستاران اطلاع داد.

آیا بیمار پس از آی‌سی‌یو نیاز به مراقبت دارد؟

قطعاً!  به علت عمل قلب باز مانند عمل‌های جراحی دیگر، عوارض و شرایط پس از عمل خاصی وجود دارد تا شرایط فرد را هرچه سریع‌تر در روند بهبود قرار دهد، اما دراین‌بین، معمولاً بیمار دچار ضعف شدیدی می‌شود و ممکن است چندین روز به مراقبت اساسی نیاز پیدا کند.

از مهم‌ترین مواردی که پس از عمل باید رعایت شود تا فرد هرچه سریع‌تر در روند بهبود قرار بگیرد، تمیزکردن و استریل نگه‌داشتن محل بریدگی روی سینه بیمار است، در واقع این محل باید در تمیزترین حالت ممکن باشد تا بیمار در ناحیه سینه خود دچار عفونت باکتریایی نشود.

همچنین اگر علائمی مانند قرمزی، خارش، سوزش یا التهاب در قسمت بریدگی مشاهده شد، بهتر است دراسرع‌وقت با پزشک متخصص در میان گذاشته شود تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود.

پس از گذشت مدت‌زمان معینی (طبق دستور پزشک)، بیمار می­تواند بدون برخورد آب با قسمت برش، استحمام کند و از داروهای خود استفاده کند.

همچنین فشار عضلانی باید به‌وسیله بالشتک‌ها و تشک‌های طبی، تا جای ممکن برای بیمار کمتر شود و بیمار نیز باید از مصرف قهوه و کافئین، الکل و سیگار در دوران نقاهت خودداری کند، البته به طور معمول پزشک یک داروی خواب‌آور را برای جبران اختلال خواب پس از عمل تجویز می­کند که مصرف آن بلامانع است.

البته فرد نباید پس از عمل، تأثیر استفاده از رژیم غذایی مناسب را در روند بهبود قلب خود نادیده بگیرد، چرا که ویتامین‌ها و کالری دریافتی روزانه فرد، پس از عمل می­تواند یک فاکتور مهم و تعیین‌کننده در کوتاه‌تر کردن دوران نقاهت به شمار بیاید.

به‌عنوان‌مثال، مصرف بیش از حد مصرف شکر، چربی، فست‌فود، نمک و گوشت‌های فراوری شده، می­تواند برای فردی که به‌تازگی جراحی قلب به‌ روش باز را انجام داده، مشکلات جدی بسازند، اما استفاده از سبزی‌ها تازه، گوشت، مرغ، ماهی، میوه و غلات تازه و لبنیات (کم‌چرب)، در روند بهبود سلامتی قلب فرد مؤثر است و قطعاً موجب کوتاه‌تر شدن دوران نقاهت می‌شود.

سخن پایانی

علت عمل قلب باز چیست؟ امروزه، با پیشرفت تکنولوژی، در واقع هیچ عملی دیگر مانند گذشته آمار مرگ‌ومیر بالا ندارد و اکثریت عمل‌ها، علی‌الخصوص در کشور ما، با موفقیت به پایان می­رسند، ازاین‌رو، می‌توان گفت که عملی مانند جراحی قلب به‌ روش باز، امروزه نسبت به گذشته ریسک بسیار پایین‌تری از لحاظ مرگ‌ومیر و یا عوارض بی‌بازگشت دارد.

بهبودی و دورنمای بلندمدت جراحی قلب به وضعیت سلامتی شما و روشی که برای جراحی انتخاب شده است، بستگی دارد. این روش درمانی علائم مشکلات قلبی از جمله درد قفسه سینه و تنگی نفس را بهبود می‌بخشد و خطر حمله قلبی را کاهش می‌دهد.

باتوجه‌به اینکه جراحی قلب باز یک عمل بسیار حساس و سخت است باید بهترین جراح قلب و عروق یا متخصص قلب را برای این عمل مهم انتخاب کنید. اما بهتر است بدانید که در زمان عمل، هیچ‌چیزی قطعی نیست و همه چیز بستگی به دستان جراح و قدرت مقابله بیمار دارد تا عمل را به یک نتیجه عالی برسانند. شما می‌توانید به پزشکان حاذق و باتجربه ما در کلینیک تخصصی ما مراجعه فرمایید تا بیشتر شما را راهنمایی کنند.