افتادگی دریچه میترال یکی از مشکلات قلبی شایع است که می‌تواند با علائم مختلفی همراه باشد و تاثیر استرس بر شدت این مشکل همیشه مورد توجه پزشکان و بیماران بوده است. استرس‌های مکرر و طولانی‌مدت می‌توانند فشار زیادی روی قلب وارد کنند و باعث تشدید علائم افتادگی دریچه میترال شوند، از جمله تپش قلب، درد قفسه سینه و خستگی. شناخت چگونگی تاثیر استرس بر این بیماری کمک می‌کند بیماران راهکارهای موثرتری برای مدیریت سلامت خود بیابند. همچنین مراجعه به فوق تخصص جراحی دریچه قلب، نقش بسیار مهمی در تشخیص دقیق و انتخاب درمان مناسب ایفا می‌کند و می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را به طور قابل توجهی بهبود ببخشد.
فهرست مطالب
پرولاپس دریچه میترال چیست؟
در نگاه اول بهتر است دریچه میترال را شرح دهیم. ساختار قلب انسان از 4 حفره تشکیل شده است که محفظه قلب را به دو بخش دو حفره‌ای تقسیم می‌کند. دهلیز و بطن نام این حفره‌هایی است که به طور مشابه، در دو سمت این محفظه قرار دارند. بین دهلیز و بطن، بافتی شبیه در وجود دارد که دریچه میترال، نام دریچه‌ای است که بین دهلیز و بطن چپ قرار گرفته است. این دو حفره قلب انسان، مسئول جمع‌آوری خون غنی از اکسیژن از ریه‌ها و سپس پمپاژ آن به بدن شما هستند.
پرولاپس دریچه میترال (MVP) وضعیتی است که در آن، دریچه میترال، به سمت دهلیز چپ خم می‌شود یا به اصطلاح علمی، “فلاپ” می‌شود. به همین دلیل است که گاهی اوقات به آن “سندرم دریچه فلاپی” نیز می‌گویند. این فلاپی، ممکن است مانع از بسته‌شدن دریچه، به همان اندازه که باید باشد که نتیجه آن، اختلال در عملکرد صحیح قلب و دیگر ارگان‌های بدن خواهد بود. MVP، شکل رایج بیماری دریچه میترال است و اغلب بی‌ضرر است و بسیاری از افراد، هیچ علامتی ندارند و حتی نمی‌دانند که به آن مبتلا هستند. این موضوع به این دلیل است که دریچه میترال آن‌ها هنوز می‌تواند به خوبی کار کند؛ اما برخی از افراد مبتلا به پرولاپس متوسط یا شدید، علائمی دارند و ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. پرولاپس دریچه میترال و استرس، ارتباط تنگاتنگی با هم دارند که در ادامه، به آن، اشاره خواهیم کرد.
افتادگی دریچه میترال چه کسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
افتادگی دریچه میترال، افراد را در هر سنی ممکن است تحت تاثیر قرار دهد و در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان دیده می‌شود. برخی از افراد با افتادگی دریچه میترال متولد می‌شوند؛ خصوصا افرادی که دارای اختلالات بافت همبند هستند؛ زیرا دریچه میترال نیز از این بافت، تشکیل شده است. MVP، در زنان بسیار شایع‌تر است؛ با این حال، مردان احتمال بیشتری دارد که دچار “نارسایی شدید دریچه میترال” شوند. MVP2 یا همان اختلال شدید دریچه میترال، تا 3 درصد از جمعیت عمومی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در این میان ارتباط بین افتادگی دریچه میترال و استرس، انکار ناشدنی است و افرادی که به دلیل شغل یا وضعیت زندگی روزمره، دارای سطح استرس بسیار بالایی هستند، احتمال زیاد برای ابتلا به عارضه را دارند.
افتادگی دریچه میترال و استرس چگونه بر بدن تاثیر می‌گذارد؟
قلب، یکی از ارگان‌های حیاتی و اصلی بدن است که بدون آن، دقیقه‌ای را هم نمی‌توان به حیات ادامه داد. دلیل آن هم این است که قلب، عمل خون‌رسانی به تمام بافت‌های بدن را برعهده دارد و اگر کار خود را به درستی انجام ندهد، می‌تواند بر کیفیت عملکرد سایر ارگان‌های بدن، تاثیر بگذارد.
افرادی که پرولاپس و نارسایی دریچه میترال دارند در معرض خطر عوارضی از جمله موارد زیر، هستند:
- نارسایی قلبی
- اندوکاردیت عفونی
- فیبریلاسیون دهلیزی
- آریتمی‌های بطنی که می‌تواند منجر به مرگ ناگهانی قلبی شود .
اگر تشخیص پزشک متخصص از ناراحتی قلبی شما، پرولاپس دریچه میترال است، بهتر است با او صحبت کنید تا در مورد چگونگی تأثیر آن بر بدن خود بیشتر بدانید. مهم است که میزان شدت و آنچه را که باید در این مسیر انتظار داشته باشید، بدانید.
علائم افتادگی دریچه میترال چیست؟
افتادگی دریچه میترال، برای اکثر افراد علائمی ایجاد نمی‌کند و کسانی که علائم مرتبط خاصی دارند، ممکن است به شکل شدید این بیماری، مبتلا نباشند. وقتی صحبت از افتادگی دریچه میترال می‌شود، احتمال آن کم است میزان علائم و شدت بیماری، در یک جهت گام بردارند. با این حال، مهم است که همه علائم را با پزشک معالج خود در میان بگذارید.
علائم، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اضطراب زیاد که برخواسته از ارتباط بین استرس و افتادگی دریچه میترال است.
- فشار خونی که هنگام ایستادن خیلی پایین می‌آید ( هیپوتانسیون ارتواستاتیک ).
- درد قفسه سینه
- بی‌خوابی
- سرگیجه
- غش مکرر
- خستگی و سبکی سر
- تپش قلب یا ضربان قلب تند که ناشی از آریتمی است.
- افزایش تعریق
- میگرن و سردرد
- دشواری در تنفس یا تنگی نفس، به ویژه در حین ورزش یا زمانی که صاف دراز بکشید.
- احساس کمبود هوا و نیاز به تنفس عمیق
علت پرولاپس دریچه میترال چیست؟
افتادگی دریچه میترال عارضه‌ای است که به دلیل ضعف بافت تشکیل‌دهنده دریچه، ایجاد می‌شود. این افتادگی، به دلیل دژنراسیون میکزوماتوز (در دژنراسیون میکزوماتوز، پروتئین ساختاری کلاژن به طور غیرطبیعی تشکیل می‌شود و باعث ضخیم‌شدن، بزرگ‌شدن و ازدیاد حجم بافت دریچه می‌شود) شناخته می‌شود. البته علت ایجاد این عارضه، همیشه مشخص نیست و به طور دقیق نمی‌دانیم که چه چیزی باعث این ضعف در ساختار بافت می‌شود. تحقیقات نشان داده است که پرولاپس دریچه میترال استرس، با چندین ژن از جمله FLNA ، DCHS1 ، DZIP1 و PLD1 مرتبط است .
- برخی از اختلالات بافت همبند ممکن است باعث دژنراسیون میکزوماتوز شود که عبارت‌اند از: سندرم مارفان، سندرم اهلرز-دانلوس و سندرم لوئیز-دیتز.
- بیماری قلبی مادرزادی
- ناهنجاری ابشتین
- وقفه در انقباضات بطن چپ
- اندوکاردیت، میوکاردیت و پریکاردیت
- ایسکمی قلبی
- دیستروفی عضلانی
- اسکولیوز
- کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک
- روماتیسم
- بیماری‌های بافت همبند
- آسیب قلبی و غیره
تحقیقات نشان داده است که اضطراب می‌تواند علت شایعی برای ایجاد این عارضه باشد. به همین دلیل ارتباط بین استرس و افتادگی دریچه میترال، وجود دارد.
آیا می‌توان از پرولاپس دریچه میترال و استرس جلوگیری کرد؟
همان طور که گفته شد، بسیاری از بیماری‌ها، در پرولاپس دریچه میترال و استرس که عاملی برای ایجاد آن است، سهیم هستند. بنابراین هیچ راه خاصی برای جلوگیری از افتادگی دریچه میترال وجود ندارد. اگر این عارضه ناشی از ژنتیک و سوابق بیماری خانوادگی شما نباشد، می‌توانید با داشتن سبک زندگی سالم و مناسب، خطر ابتلا به بیماری اکتسابی دریچه قلب (مشکلات دریچه‌ای که با افزایش سن ایجاد می‌شود) را کاهش دهید. برخی از این نکات، عبارت‌اند از:
فعالیت بدنی و ورزش برنامه‌ریزی‌شده را در برنامه روزانه خود قرار دهید در این راستا، حتما با پزشک خود در مورد محدودیت‌های ورزشی مشورت کنید.
- سیگار و استفاده از محصولات تنباکو را محدود و یا ترک کنید.
- از یک برنامه غذایی سالم مناسب سلامتی قلب پیروی کنید .
- وزن مناسبی داشته باشید .
- شرایطی مانند فشار خون بالا و دیابت را مدیریت کنید و داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- استرس را مدیریت کنید. این مدیریت و کنترل، می‌تواند شامل یوگا، کشیدن نفس عمیق و صحبت با دیگران و سایر روش‌های مدیتیشن باشد.
با پزشک خود در مورد چگونگی ایجاد تغییراتی در سبک زندگی که برای شما قابل انجام است، صحبت کنید. از کوچک‌ترین تغییرات شروع کنید و به یاد داشته باشید که هر تغییر کوچکی که ایجاد می‌کنید، می‌تواند تأثیر بزرگی در مسیر پیشگیری و درمان شما داشته باشد.
پرولاپس دریچه میترال چگونه تشخیص داده می‌شود؟
بیماری افتادگی دریچه میترال از طریق معاینه فیزیکی و آزمایشات تخصصی تشخیص داده می‌شود. بنابراین اگر تعدادی از علائم ذکرشده را داشته باشید و پزشک به عارضه افتادگی دریچه میترال و استرس در شما شک کند، با انجام یک یا تعدادی از آزمایش‌های تشخیصی زیر، می‌تواند به علت علائم شما مبنی بر پرولاپس دریچه میترال و استرس ناشی از آن، دست پیدا کند.
1.معاینه بدنی
پزشک متخصص بیماری‌های قلبی، می‌تواند با گوش‌دادن به صدای قلب شما با گوشی پزشکی، در رابطه با افتادگی دریچه میترال، تصمیم بگیرد. اگر پرولاپس دریچه میترال و استرس دارید، پزشک با کمک گوشی، صدای “کلیک” و به دنبال آن “سوفل” را می‌شنود. این بیماری قلبی، به دلیل صدای متمایز آن نسبت به سایر بیماری‌ها، “سندرم کلیک-سوفل” نیز نامیده می‌شود.
2.بررسی سوابق خانوادگی
همان طور که اشاره شد، تعدادی از ژن‌ها، در اختلال استرس و افتادگی دریچه میترال دخیل هستند؛ بنابراین شما می‌توانید این عارضه را در خانواده خود به طور ارثی، داشته باشید. به همین دلیل مهم است که در طول معاینه، سوابق خانوادگی خود را در خصوص ابتلا به این بیماری، با پزشک متخصص بیماری‌های قلبی، در میان بگذارید. این اطلاعات می‌تواند در تشخیص و درمان شما، بسیار مهم و کاربردی باشند.
3. آزمایشات برای تشخیص افتادگی دریچه میترال
انجام “اکوکاردیوگرافی” روش اصلی برای تشخیص MVP است. اکوکاردیوگرام (اکو) از فناوری اولتراسوند، برای بررسی ساختار و عملکرد قلب شما استفاده می‌کند. انواع مختلفی از تست اکو وجود دارد که ممکن است به یک یا هر دو نوع زیر برای تشخیص صحیح، نیاز داشته باشید:
● اکوکاردیوگرافی ترانس توراسیک
این نوع از اکوکاردیوگرافی، شکلی از اکو است که بسیاری از مردم با آن آشنا هستند. این فرآیند ، تصاویری از دریچه‌ها و حفره‌های قلب شما را به پزشک معلاج ارائه می‌دهد که می‌تواند در تشخیص ناهنجاری‌های قلبی، تاثیرگذار باشد.
●اکوکاردیوگرافی ترانس مری
ممکن است به این نوع آزمایش نیز نیاز داشته باشید تا پزشک شما بتواند قلب شما را با جزئیات بیشتری ببیند. در این روش، یک لوله بلند و نازک (به نام آندوسکوپ) یک مبدل اولتراسوند کوچک را به سمت پایین مری هدایت می‌کند. در حین این آزمایش، به شما آرام بخش داده می‌شود و برای کاهش ناراحتی در گلو، به شما دارو می‌دهند.
پزشک متخصص قلب شما ممکن است آزمایش‌های بیشتری را برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد قلب شما توصیه کند. این آزمایش‌های تشخیصی، شامل موارد زیر می‌توانند باشند:
● عکس‌برداری قفسه سینه
رادیوگرافی قفسه سینه وضعیت قلب و ریه‌ها را نشان می‌دهد. این آزمایش می‌تواند به نشان‌دادن کاردیومگالی(بزرگ‌شدن قلب )کمک کند.
● کاتتریزاسیون قلبی
این آزمایش اغلب برای تشخیص افتادگی دریچه میترال استفاده نمی‌شود؛ اما اگر آزمایشات دیگر این بیماری را تشخیص نداده باشند، می‌تواند مفید باشد. پزشک معالج شما یک لوله نازک (کاتتر) را از طریق یک رگ خونی در بازو یا کشاله ران به یک شریان در قلب وارد می‌کند و رنگ را از طریق کاتتر تزریق می‌کند. این آزمایش باعث می‌شود که شریان‌های حفره‌های قلب با اشعه ایکس، واضح‌تر نشان داده شوند.
پرولاپس دریچه میترال چگونه درمان می‌شود؟
- مسدود کننده‌های بتا: بسیاری از افراد مبتلا به افتادگی دریچه میترال، نیازی به درمان ندارند؛ اما اگر فرم خفیف این عارضه را دارید، پزشک شما ممکن است “بتا بلوکرها” را برای مدیریت علائمی مانند سرگیجه یا تپش قلب تجویز کند.
- رقیق کننده‌های خون (ضد انعقادها): اگر فیبریلاسیون دهلیزی یا سابقه سکته در گذشته داشته باشید، ممکن است نیاز به مصرف داروهای ضد انعقاد خون (رقیق‌کننده‌های خون) داشته باشید. این داروها را خودسرانه استفاده نکنید؛ زیرا طیف زیادی از این داروهای ضد انعقاد خون وجود دارند که مناسب افتادگی دریچه میترال و استرس هستند و پزشک، بر حسب وضعیت جسمانی شما، آن‌ها را تجویز می‌کند.
- آنتی بیوتیک‌ها: آنتی بیوتیک‌ها معمولا برای افرادی که پرولاپس دریچه میترال دارند ضروری نیست. اما اگر تعویض دریچه میترال را انجام داده‌اید، ممکن است پزشک متخصص شما مصرف آنتی بیوتیک را قبل از اقدامات دندانپزشکی برای جلوگیری از عفونت قلبی به نام اندوکاردیت عفونی توصیه کند.
در این بین؛ برخی از افراد مبتلا به MVP نیاز به جراحی ترمیم و یا تعویض دریچه میترال دارند. دو گزینه اصلی جراحی برای این عارضه، وجود دارد:
- ترمیم دریچه میترال: در این روش، جراح شما افتادگی دریچه میترال را ترمیم می‌کند تا به آن کمک کند تا همانطور که باید، عمل کند و عمل خون‌رسانی را انجام دهد. جراحان متخصص بیماری‌های قلبی، در صورت امکان، این گزینه را ترجیح می‌دهند. این جراحی، به شما این امکان را می‌دهد تا دریچه میترال خود را حفظ کنید و از برخی خطرات و عوارض مرتبط با تعویض دریچه جلوگیری کنید.
- تعویض دریچه میترال: برای برخی افراد، تعویض دریچه میترال، بهترین گزینه درمانی برای شما خواهد بود. جراح شما روند درمان به این شیوه را توضیح خواهد داد و همچنین انواع مختلفی از دریچه‌هایی که می‌توانید استفاده کنید را به شما ارائه خواهند داد (مکانیکی یا بیولوژیکی).
بهترین برنامه درمانی برای شما، به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله:
- سن شما
- سابقه سلامتی و بیماری
- وضعیت سلامت فعلی شما
- این که آیا مشکلات قلبی دیگری دارید که نیاز به درمان دارند. گاهی اوقات، ترمیم دریچه و “بای پس عروق کرونر” (CABG) را می‌توان همزمان انجام داد.
انتخاب روش درمانی، شامل یکی از گزینه‌ها و یا تعدادی از پروتکل‌های درمانی موجود، بستگی به شدت بیماری و علائم شما دارد. طیف درمانی استرس و افتادگی دریچه میترال، از پیشگیری با کمک عادت‌های شخصی و تغذیه‌ای تا عمل‌های جراحی، متفاوت است. بنابراین به یاد داشته باشید که با مراجعه به موقع به پزشک متخصص قلب، می‌توانید از عوارض شدید بیماری، جلوگیری کنید.
چگونه متوجه شویم که برای عارضه استرس و افتادگی دریچه میترال به درمان نیاز داریم؟
حدود 1 نفر از هر 10 نفر مبتلا به افتادگی دریچه میترال، نیاز به درمان و یا تعویض دریچه خود دارند. بنابراین ممکن است شما نیاز به درمان و یا عمل جراحی داشته باشید اگر:
- علائم شما با گذشت زمان بدتر می‌شود.
- دریچه میترال شما خیلی نشتی دارد (نارسایی شدید).
- اگر درد قفسه سینه ناگهانی یا غیر معمول دارید یا فکر می‌کنید که دچار حمله قلبی شده‌اید، فوراً به دنبال مراقبت‌های پزشکی اورژانسی باشید.
- آزمایشات نشان می‌دهد که قلب شما در حال بزرگ‌شدن است. مشکلات دریچه و سایر مسائل، مانند: فشار خون بالا می‌تواند باعث بزرگ‌تر‌شدن دهلیز چپ یا بطن چپ شود. پزشکان این وضعیت را “هیپرتروفی بطن چپ” می‌نامند .
- دچار آریتمی می‌شوید.
- قلب شما نمی‌تواند خون کافی را به بدن شما پمپ کند. ممکن است بشنوید که پزشک شما به برون ده قلبی شما اشاره می‌کند. این عدد، به میزان خونی که بطن چپ شما می‌تواند از طریق آئورت پمپاژ کند، اشاره دارد. اگر کسر جهشی شما خیلی کم شود، می‌تواند منجر به نارسایی قلبی شود.
سوالات متداول
-
پرولاپس دریچه میترال چیست و چه کسانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
افتادگی دریچه میترال عارضه‌ای است که باعث شل‌شدگی دریچه بین دهلیز و بطن چپ قلب می‌شود. این بیماری در هر سنی شایع است؛ اما زنان را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد. تحقیقات نشان داده است که استرس و افتادگی دریچه میترال ارتباط تنگاتنگی با هم دارند.
-
آیا افتادگی دریچه میترال قابل تشخیص است؟
بله. افرادی که دچار این بیماری می‌شوند، عموما دارای علائم مشخصی هستند که پس از مراجعه به پزشک متخصص، از طریق انجام معاینه‌های فیزیکی و یا آزمایشات تخصصی قابل تشخیص هستند.
-
آیا پرولاپس دریچه میترال و استرس قابل درمان است؟
بله. راه‌های درمانی بسیار متعددی برای این عارضه وجود دارد و از استفاده از داروهای خوراکی تا عمل‌های جراحی، متغیر است. طبیعتا هر چه زودتر برای انجام معاینات پزشکی و تشخیصی مراجعه کنید، عارضه وسعت کمتری پیدا می‌کند و راه درمانی آن نیز ساده‌تر خواهد بود.
از استرس و افتادگی دریچه میترال نباید به سادگی گذشت؛ زیرا مدیریت درست این دو عامل می‌تواند تاثیر زیادی در بهبود وضعیت بیماران داشته باشد. استرس مزمن می‌تواند علائم افتادگی دریچه میترال را تشدید کند و به همین دلیل، کنترل فشارهای روانی و استفاده از روش‌های درمانی مناسب بسیار حیاتی است. توصیه می‌شود افراد مبتلا به این مشکل قلبی، تحت نظر فوق تخصص جراحی دریچه قلب قرار بگیرند تا تشخیص دقیق و درمان‌های اختصاصی دریافت کنند. تخصص و تجربه این پزشکان باعث می‌شود بهترین راهکارها با کمترین عوارض برای بیماران انتخاب شود و احتمال پیشرفت بیماری کاهش یابد. اگر شما یا عزیزانتان علائم مرتبط با افتادگی دریچه میترال را تجربه می‌کنید، بهتر است هر چه زودتر به یک فوق تخصص جراحی دریچه قلب مراجعه کنید تا از سلامت قلب خود محافظت نمایید. توجه به سلامت روان و کنترل استرس، همراه با درمان تخصصی، کلید حفظ کیفیت زندگی و پیشگیری از عوارض جدی این بیماری است.
