فشارخون همواره جز نگرانی‌های افراد میانسال بوده اما امروز سبک زندگی نادرست می‌تواند جوانان و نوجوانان را نیز با این عارضه مواجه کند. علت فشار خون بالا در جوانان علاوه بر سبک زندگی نادرست و عدم تحرک ممکن است، به برخی بیماری‌های زمینه‌ای نیز مرتبط باشد. فشار خون بالا به دلیل عدم داشتن هیچ علائمی باید در اسرع وقت تحت درمان یک متخصص کاربلد و باتجربه قرار گیرد، چرا که ممکن است با عوارض جدی از جمله سکته قلبی، مشکل بینایی و مشکلات کلیوی همراه باشد.
فهرست مطالب
- ضرورت رسیدگی به فشار خون بالا در جوانان
- علت فشار خون بالا در جوانان شامل چه مواردی است؟
- علت فشار خون بالا در خانم‌ها
- علائم فشار خون بالا در نوجوانان و جوانان
- چگونگی کنترل و ممانعت از فشار خون بالا در جوانان
- عوارض عدم درمان به موقع فشار خون جوانان
- چگونگی تشخیص فشار خون بالا
- رویکردهای درمان قطعی فشار خون بالا در جوانان
- سوالات مرتبط با فشارخون بالا
- سخن پایانی
ضرورت رسیدگی به فشار خون بالا در جوانان
گاهی ممکن است سن شما زیر 35 سال باشد و احساس خوبی نسبت به سلامت خود داشته‌اید، با این حال دکتر به شما اعلام می‌کند به فشارخون بالا مبتلا هستید و بهتر است برای بررسی فشارخون خود مجدداً اقدام کنید. چنانچه زیر 35 سال هستید، ممکن است فکر کنید برای پیگیری مجدد می‌توانید 5 سال دیگر مراجعه کنید، چرا که در نظر شما فشارخون بالا، بیماری افراد مسن است.
در حقیقت طبق بررسی سازمان بهداشت جهانی، مردان جوان کمتر از مردان مسن باور می‌کنند که به فشارخون بالا مبتلا هستند و کمتر به پزشک مراجعه می‌کنند. اغلب این افراد بیمارانی هستند که فشار خون آن‌ها با مدیریت وزن و سایر تغییرات سبک زندگی قابل کنترل است، با این حال آن‌ها کمتر به دنبال درمان خود خواهند بود.
اگر مشکل فشار بالا در جوانان برطرف نشود قادر است به قلب و سایر اندام‌ها آسیب رسانده و ابعاد بسیار خطرناک و ناراحت کننده‌ای برای زندگی فرد ایجاد کند که شامل بیماری قلبی، سکته مغزی و بیماری کلیوی خواهد بود. به فشارخون بالا یا هایپرتنشن اصطلاحاً “قاتل خاموش” می‌گویند، چرا که علائم این بیماری معمولاً تنها پس از آسیب رساندن به اندام‌های حیاتی ظاهر می‌شوند.
علت فشار خون بالا در جوانان شامل چه مواردی است؟
امروزه یکی از بیماری‌های شایع در میان جوانان هایپر تنشن است. این بیماری که بیشتر در میان افراد با رنج سنی 18 سال به بالا بروز می‌کند، می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد. در کل اصلی ترین علل فشارخون بالا علارت است از:
- داشتن رژیم غذایی نامناسب
- مصرف مکرر مواد غذایی چرب و شور
- مصرف الکل
- عدم تحرک کافی
بر خلاف باور عموم امروزه جوانان و حتی کودکان نیز می‌توانند مستعد ابتلا به بیماری هایپر تنشن یا فشارخون بالا باشند. جوانان مبتلا به فشارخون بالا معمولاً فشار دیاستولیک (عدد دوم یا پایین در ارزیابی فشارخون) بالایی دارند در حالی که افراد مسن‌تر فشار سیستولیک‌شان (عدد اول یا بالا در ارزیابی فشارخون) بالا است. در حقیقت، در جوانان فشار دیاستولیک افزایش می‌یابد چرا که قلب با شدت بیشتری خون پمپاژ می‌کند حال آنکه در افراد مسن، فشار سیستولیک افزایش یافته و شریان‌ها را سفت می‌کند.
علت فشار خون بالا در خانم‌ها
علت فشار خون بالا در خانم‌ها می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. علاوه بر علل شایع فشارخون بالا از جمله اضافه وزن، سبک زندگی ناسالم، داشتن عادات غلطی چون بی تحرکی، استعمال دخانیات و کشیدن سیگار و مصرف بی رویه نمک و یا نوشیدن مشروبات الکلی موارد دیگری نیز می‌توانند عامل فشار خون در زنان باشند.
از دیگر مواردی که می‌توان به عنوان علت فشار خون بالا در خانم‌ها در نظر گرفت می‌توان به مصرف قرص‌های ضدبارداری و هورمونی و یا یائسگی اشاره کرد. از سوی دیگر تغییرات هورمونی که در سیکل قاعدگی برای زنان بروز می‌کند نیز می‌تواند زمینه ساز بالا رفتن فشار باشد.
علائم فشار خون بالا در نوجوانان و جوانان
بالا بودن فشار خون ممکن است تا سال‌ها پس از ابتلا هیچ علامت خاصی از خود بروز ندهد و از همین رو به عنوان قاتل خاموش شناخته می‌شود. با وجود آنکه علائم فشار خون بالا در نوجوانان و جوانان قابل شناسایی نیست با این حال به دلیل افزایش فشاری که به قلب و رگ‌ها برای عملکرد آن‌ها می‌آورد، می‌تواند عامل آسیب به عضلات قلب و سایر اعضای بدن شود.
فشارخون بالا علاوه بر اینکه باعث افزایس ریسک سکته قلبی و نارسایی‌های شدید کلیوی و گرفتگی رگ‌های خونی می‌شود، می‌تواند در برخی مواقع روی بینایی فرد نیز اثر منفی بگذارد. برخی از نادرترین علائم فشار خون بالا در نوجوانان و جوانان شامل خون دماغ شدن، حالت تهوع و استفراغ، مشکل در بینایی و سردرد و سرگیجه، صورت سرخ و برافروخت، وز وز گوش، عصبی بودن و خستگی شود.
چگونگی کنترل و ممانعت از فشار خون بالا در جوانان
برای آنکه فشار خون بالا در جوانان را کنترل کنیم انجام برخی اقدامات ضروری است:
1.کم کردن وزن
وزن طبیعی خود را با رسیدن به شاخص توده بدنی (BMI) 5 تا 24.9 حفظ کنید. کاهش وزن می تواند منجر به کاهش تقریبی فشار خون سیستولیک 5-20 درجه با هر 10 کیلوگرم کاهش وزن شود.
2.برنامه غذایی موسوم به رویکردهای غذایی برای توقف فشارخون بالا
حفظ یک رژیم غذایی سرشار از میوه‌ها، سبزیجات و محصولات لبنی کم چرب می‌تواند به بهبود فشارخون بیماران کمک کند. با مصرف این مواد غذایی چربی اشباع شده و چربی کل خود را کاهش دهید. می‌توان انتظار داشت که این کار فشارخون سیستولیک را 8-14 درجه کاهش دهد.
3.کم کردن مصرف نمک یا سدیم
بهتر است مصرف سدیم را در رژیم غذایی خود به کمتر از 2400 میلی گرم یا حدود 1 قاشق چای‌خوری در روز برسانید. یک برنامه غذایی حاوی 1600 میلی گرم سدیم اثراتی مشابه یک درمان دارویی برای مبتلایان به فشارخون دارد. کاهش تقریبی فشار خون سیستولیک 2-8 درجه خواهد بود.
4.فعالیت بدنی یا ورزش هوازی
برای کاهش فشارخون بهتر است در بیشتر روزهای هفته حداقل 30 دقیقه در روز را به انجام فعالیت بدنی منظم، مثل پیاده روی سریع بپردازید. این کار قادر است فشار خون سیستولیک را 4-9 درجه کاهش دهد.
5.میانه روی و احتیاط در مصرف الکل
مصرف نوشیدنی‌های الکلی نباید به بیش از دو مرتبه در روز برسد. یک نوشیدنی استاندارد بر اساس نوع الکل موجود در آن تعریف می‌شود. به عنوان مثال، یک نوشیدنی استاندارد، مثل یک بطری 12 اونسی آبجو، یک لیوان شراب 5 اونسی، یا یک شات 1.5 اونسی از الکل تقطیر شده 80، بین 11 تا 14 گرم الکل دارد. طبق انتظارات کاهش مقدار مصرف الکل به این میزان منجر به کاهش 2-4 درجه فشار خون سیستولیک می‌شود.
عوارض عدم درمان به موقع فشار خون جوانان
چنانچه مشکل فشار خون در جوانان به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، احتمال بروز عوارض جدی و مشکلات حادی چون موارد ذیل وجود دارد:
1.احتمال سکته قلبی یا ایست کامل قلب
یکی از پیامدهای ناگوار فشارخون بالای کنترل نشده می‌تواند ابتلا به آترواسکلروز باشد، این بیماری زمینه ساز ضخیم شدن رگ‌های خونی خواهد شد. میزان ضخامت سر‌خرگ‌هایی که خون را به قلب میفرستند عامل سکته قلبی و یا ایست کامل آن خواهد بود.
2.باریک شدن و ضعف رگ‌های خونرسان کلیه
از دیگر عوارض فشار خون بالا می‌توان به کاهش خون‌رسانی به بدن بخصوص کلیه‌ها اشاره کرد، در پی باریکی سرخرگ‌ها و ضعف در خون‌رسانی به آن‌ها، عملکرد کلیه‌ها دچار مشکل شده و به احتمال بسیار در آن اخلال ایجاد می‌شود.
3.ضخامت، باریکی و ضعف مویرگ‌های خونرسان در چشم‌ها
از دیگر پیامدهای ناگوار ضعف و باریکی مویرگ‌های چشمی احتمال آسیب دیدگی به چشم و بینایی فرد در پی فشار ناشی از جریان خون در این مویرگ‌ها وجود دارد.
4.ضعف حافظه و اخلال در یادگیری
یکی از اثرات منفی فشارخون بالا که نسبت به بقیه عوارض کمتر به آن توجه شده، ضعیف شدن حافظه و ایجاد اخلال در فرآیند یادگیری فرد است.
5.آنوریسم یا برآمدگی و گشادی دیواره سرخرگ
در پی ضعف دیواره‌های سرخرگ ممکن است دیواره یک رگ گشاد شده یا برآمده شود. در چنین شرایطی پمپاژ خون به قلب با دشواری صورت گرفته و به عضله قلب آسیب رسانده و آن را گشاد می‌کند و عامل نارسایی قلب خواهد شد.
چگونگی تشخیص فشار خون بالا
اولین گام در تشخیص احتمال ابتلا و یافتن علل فشارخون بالا در جوانان و نوجوانان گرفتن فشار خون آن‌ها است. بالا بودن فشارخون در این ارزیابی لزوماً به معنای ابتلای فرد به فشار بالا نیست اما می‌تواند زنگ خطری برای احتمال ابتلای آن فرد در آینده نزدیک باشد. برای آنکه به فردی برچسب ابتلا به فشارخون زده شود، باید طی چند روز ارزیابی فشارخون وی بالا ثبت گردد.
برای تشخیص احتمال وجود فشار خون پزشک ابتدا یک سابقه پزشکی از بیمار در خصوص وضعیت سلامت فعلی وی، بیماری‌های احتمالی و سوابق پزشکی خانوادگی آن‌ها کسب خواهد کرد. سپس پزشک در خصوص مصرف داروهای خاص برای بیماری‌های احتمالی بیمار کسب اطلاع می‌کند و پس از شناسایی عوامل احتمالی افزایش فشار، پزشک در مرحله نهایی در خصوص عادات غذایی، یا عادات غلط بیمار از جمله مصرف مشروبات الکلی و استعمال دخانیات و ورزش کردن یا نکردن سوالاتی خواهد پرسید.
رویکردهای درمان قطعی فشار خون بالا در جوانان
برای آنکه رویکردهای درمان قطعی فشار خون بالا در جوانان را شرح دهیم باید بدانیم فشارخون هم می‌تواند به شکل مقطعی زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد و هم می‌تواند تمام زندگی فرد را تحت الشعاع خود قرار دهد و فرد به شکل مادام العمر نیازمند درمان آن باشد.
با اتخاذ یک درمان درست می‌توان خطر بروز مشکلات جدی‌تر را از بین برد. در حقیقت درست است که اصلاح سبک زندگی و رعایت یک رژیم غذایی سالم می‌تواند تاحد زیادی مشکل فشارخون بالا را کنترل کند، اما گاهی برای اثربخشی بهتر درمان و کاهش قابل توجه فشارخون بالا که می‌تواند زمینه ساز عوارض و آسیب‌های جدی‌تری باشد، لازم است از درمان‌های دارویی و پزشکی استفاده کرد.
پیش از ارائه یک درمان مناسب باید علت بالا رفتن فشار بخوبی تشخیص داده شود تا بتوان عامل فشارخون بالا را درمان کرد. در کل فشارخون به دو فرم فشار اولیه و ثانویه شناخته می‌شوند. فشارخون اولیه رفته رفته و در گذر زمان بروز می‌کند حال آنکه فشارخون ثانویه در پی یک علت مشخص و یا علت زمینه‌ای مثل تنگی عروق کلیوی، گروهی از تومورهای غده فوق کلیه، مشکلات مرتبط با غدد درون ریز و برخی تورمورها بروز می‌کند.
تا به امروز درمان قطعی فشار خون بالا برای نوع اول فشارخون یا همان فشارخون اولیه وجود ندارد، تنها می‌توان با اتخاذ برخی رویکردهای خاص آن را درمان کرد.
در ادامه به داروهایی اشاره خواهیم کرد که به عنوان درمان برای فشارخون بالا تجویز می‌شوند:
- بلاکر یا مسدود کننده کانال کلسیم
- مسدود کننده یا بلاک کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین
- داورهای تجویزی برای اتساع یا گشادی عروق خونی
- آگونیست‌های مرکزی
- برخی داروهای اورژانسی کاهنده فشارخون مثل نیترو گلیسیرین‌ها
سوالات مرتبط با فشارخون بالا
منظور از فشار خون طبیعی چیست؟
انجمن پیشگیری، تشخیص، ارزیابی و درمان فشارخون بالا، فشار خون را در چند گروه مختلف طبقه بندی کرده است:
- فشار خون طبیعی: به شرایطی گفته می‌شود که فشار سیستولیک کمتر از 120 و فشار دیاستولیک کمتر از 80 را نشان می‌دهد.
- فشارخون بالا: به شرایطی اطلاق می‌شود که فشار سیستولیک 120-129 و فشار دیاستولیک کمتر از 80 است.
- مرحله 1 فشارخون بالا: در این نوع فشار سیستولیک 130-139 یا فشار دیاستولیک 80-89 است.
- مرحله 2 فشارخون بالا: در این نوع فشار سیستولیک 140 یا بیشتر یا فشار دیاستولیک 90 یا بیشتر است.
عوارض جانبی داروهای فشارخون بالا شامل چه مواردی است؟
مشابه هر داروی دیگری، مصرف داروهای فشارخون ممکن است عوارض یا تاثیرات منفی در پی داشته باشد. از جمله رایج‌ترین تاثیرات منفی این داروها شامل موارد زیر است:
- دیورتیک‌ها یا داروهای ادرار آور: احتمال بروز سردرد، ضعف و کاهش سطح پتاسیم خون
- مهارکننده‌های ACE: احتمال تجربه داشتن سرفه‌های خشک و مکرر، سردردهای ناگهانی، اسهال، افزایش سطح پتاسیم خون
- مسدود کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین: بروز خستگی، سرگیجه یا غش، اسهال، گرفتگی، افزایش سطح پتاسیم خون
- مسدود کننده‌های کانال کلسیم: بروز سرگیجه، بی‌نظمی در ریتم قلب، تورم مچ پا، یبوست
- بتا بلوکرها: احتمال سرگیجه یا سبکی سر، ناتوانی یا کاهش توان جنسی، خواب آلودگی، خستگی، ضربان قلب پایین.
- آلفا بلوکرها: بروز سرگیجه، سردرد، تپش قلب، حالت تهوع، ضعف، افزایش وزن
چه زمانی باید در مورد فشارخون بالا با پزشک تماس بگیرم؟
چنانچه تشخیص داده شود به فشارخون بالا مبتلا هستید، بسیار حائز اهمیت است که برای ارزیابی وضعیت خود به طور منظم به پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشکان متخصص قادرند در این جلسات ویزیت به سوالات شما پاسخ دهند.
با این حال، احتمالاً مواقع دیگری وجود داشته باشد که ممکن است لازم باشد با پزشک خود صحبت کنید. به عنوان مثال در شرایط ذیل ضروری است حتما به پزشک مراجعه کنید:
- چنانچه بدن شما به درمان تجویز شده پاسخ نداده و فشار خون شما همچنان بالاست
- در صورتی که مصرف داروهای فشار خون برایتان عوارضی را در پی داشته باشد اگر این اتفاق بیفتد، احتمالاً پزشک بخواهد دوز دارو را مجدداً تنظیم کرده یا داروی دیگری را برایتان تجویز نماید.
آیا چیزی به نام فشار خون عصبی وجود دارد؟
فشارخون احتمالاً زمانی که فرد دچار تنش عصبی شده یا قرارگیری در دوره‌‌های استرس به دلیل مشکلات موجود در محل کار، سوگواری، جدایی و غیره افزایش می‌یابد، اما این مسئله کاملاً موقتی است. این افزایش‌های کوتاه مدت در مقادیر فشارخون با مصرف داروهای آرام بخش کاهش می‌یابد. استرس می‌تواند باعث شروع فشارخون بالا شود یا به آن کمک کند، اما باعث پدیدآمدن یا تشدید آن نمی‌شود.
علت افزایش فشارخون بالا در دوران یائسگی چیست؟
افزایش فشارخون پس از یائسگی، عمدتاً به دلیل کمبود استروژن می‌باشد، اگرچه عوامل دیگری مانند افزایش وزن، رژیم غذایی ناسالم، سبک زندگی بی‌تحرک و غیره نیز نقش بسزایی دارد.
چنانچه فشارخون بالا دارید، آیا فرزندان‌تان نیز ممکن است به فشارخون مبتلا شوند؟
افرادی که یکی از والدینشان مبتلا به فشارخون بالا است، 25 درصد شانس ابتلا به فشار خون را دارند. اگر هر دو والد فشارخون داشته باشند این احتمال به 50 درصد افزایش می‌یابد.
سخن پایانی
برخلاف افراد مسن، فشارخون بالا در جوانان اغلب با مشکلات اساسی سلامتی از جمله شرایط هورمونی یا انسداد رگ‌های خونی کلیه مرتبط است. عدم درمان علت فشار خون بالا در جوانان می تواند باعث سفتی عروق خونی گردد که زمینه ساز خطر سکته مغزی و همچنین افزایش آسیب کلیوی و مغزی است. بیشتر موارد فشارخون بالا دلیل شناخته شده‌ای ندارند و ممکن است ارثی یا مربوط به رژیم غذایی و سبک زندگی کم تحرک باشد. همچنین، فشار خون به طور معمول با افزایش سن افزایش می‌یابد.
اگر عوامل خطری مانند دیابت یا مشکلات قلبی دارید، بهتر است فشار خون خود را به طور منظم کنترل کنید و اقدامات پیشگیرانه را انجام دهید. اغلب، تغییرات سبک زندگی می‌تواند شانس شما را برای اجتناب از داروهای فشارخون بالا و عوارض مرتبط با آن از جمله حمله قلبی یا سکته مغزی، بهبود بخشد. اگر تغییرات سبک زندگی کافی نیست، داروهای تجویزی مختلفی وجود دارد که می‌تواند فشار خون شما را درمان کند.
