بررسی روش‌های درمان افتادگی دریچه میترال

در بیماری افتادگی دریچه میترال، عملکرد دریچه دچار اختلال و قسمت‌هایی از دریچه به سمت دهلیز برآمده می‌شوند؛ این عارضه علائمی همچون تپش قلب، درد قفسه سینه، تنگی نفس، ضعف و خستگی دارد و درمان افتادگی دریچه میترال به عنوان یکی از مشکلات قلبی مهم، به منظور بهبود کیفیت زندگی و کنترل علائم و عوارض آن، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ اگر این عارضه به موقع توسط فوق تخصص جراحی دریچه قلب درمان نشود با گذشت زمان در عملکرد قلب اختلال ایجاد و این عارضه به یک مشکل جدی تبدیل می‌شود. در این مقاله به افتادگی دریچه میترال و بررسی علائم، دلایل و روش‌های مختلف درمان آن می‌پردازیم بنابراین اگر به این عارضه مبتلا شده‌اید یا قصد دریافت اطلاعات در این زمینه را دارید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

اطلاعاتی درباره افتادگی دریچه میترال

قبل از آشنایی با روش‌های درمانی افتادگی دریچه میترال، باید با چگونگی کارکرد دریچه و این بیماری آشنا شوید. درون دستگاه گردش مواد، به منظور ایجاد جریان یک طرفه خون، دریچه‌هایی قرار داده شده است. دریچه‌ای به نام دریچه دو لختی یا میترال، بین دهلیز و بطن چپ وجود دارد که از دو قسمت به نام لت یا فلپ تشکیل شده است. به طور معمول حین انقباض بطن‌، دریچه میترال بسته می‌شود تا خون وارد سرخرگ آئورت شود و به دهلیز چپ بازنگردد؛ سؤال اینجاست که چگونه این دریچه‌ها محکم بسته می‌شوند؟ لت‌های این دریچه، توسط طناب‌هایی کوچک با خاصیت ارتجاعی (تاندون) به عضله قدرتمند بطن چپ متصل می‌شوند تا محکم بسته شوند و بر اثر فشار ناگهانی هنگام انقباض بطن، رو به دهلیز باز نشوند.

متأسفانه همیشه دریچه میترال به درستی عمل نمی‌کند و بر اثر اختلال عملکرد آن، بیماری‌‌هایی همچون افتادگی دریچه میترال رخ می‌دهد. این عارضه، علاوه بر افتادگی دریچه میترال با نام‌های سندرم دریچه فلاپی، سندرم کلیک ـ سوفل، دریچه میترال بالون یا سندرم بارلو نیز شناخته می‌شود. برخی افراد افتادگی دریچه میترال را با نام پرولاپس دریچه میترال نیز می‌شناسند. در این بیماری، طی سیستول (انقباض بطن) لت‌های دریچه به یکدیگر برخورد می‌کنند و مقداری از خون به دهلیز چپ بازمی‌گردد. در افتادگی دریچه میترال، برآمدگی در یک یا هر دو لت‌، باعث می‌شود تا دریچه به درستی بسته نشود.

گفته می‌شود تنها حدود سه درصد از جمعیت، افتادگی دریچه میترال دارند که عموماً بیماری خفیف است و احتمال بروز افتادگی دریچه میترال در زنان بیشتر از مردان است. احتمال عود بیماری در مردان بالاتر است؛ به همین دلیل آقایان بیشتر تحت جدیدترین درمان‌های افتادگی دریچه میترال، جراحی می‌شوند. لازم به ذکر است که اغلب افرادی که به افتادگی دریچه میترال دچار می‌شوند به دلیل دلایل وراثتی و ژنتیکی است. این بیماری بیشتر در جوانان (15 تا 30 سال) بروز می‌کند.

علائم افتادگی دریچه میترال چیست؟

در اکثر مواقع، افرادی که در ابتدای بیماری هستند، علائم و عوارض کمی متوجه آنها می‌شود؛ به جز این حتی ممکن است در افرادی که به افتادگی دریچه میترال مبتلا هستند، هیچ علامتی از بیماری مشاهده نشود. در این افراد، بیماری وجود دارد و ممکن است با گذشت زمان در عملکرد قلب اختلال ایجاد کند و به یک مشکل جدی تبدیل شود؛ بنابراین تشخیص به‌موقع و درمان این عارضه، اهمیت بالایی دارد. افراد ممکن است طی این بیماری، علائم متفاوت و مختلفی را تجربه کنند که بسته به درجه بیماری متفاوت است.

در ادامه، با چند مورد از شایع‌ترین علائم افتادگی دریچه میترال آشنا می‌شوید:

• تپش قلب

شایع‌ترین علامت در عارضه افتادگی دریچه میترال، تپش قلب است. در تپش قلب، فرد احساس می‌کند ضربانی نامنظم و سریع دارد. معمولاً در افراد مبتلا به افتادگی دریچه میترال، انقباضات زودرس بطنی قابل مشاهده است؛ یعنی بطن‌ها زودتر از موعد مشخص منقبض می‌شوند. در این بیماران ممکن است ریتم‌های غیر طبیعی که از بالای بطن آغاز می‌شوند (ریتم‌های فوق بطنی) نیز مشاهده شود.

• درد قفسه سینه

احساس درد قفسه سینه، یکی از علائم رایج در افتادگی دریچه میترال است. به طور معمول، این درد با دردهای قفسه سینه که به دلیل بیماری عروق کرونر یا آنژین کلاسیک ایجاد می‌شود، متفاوت است. درد قفسه سینه در عارضه افتادگی دریچه میترال، می‌تواند با گذشت زمان عود کند و ناتوان‌کننده باشد.

• تنگی نفس، ضعف و خستگی

با توجه به درجه بیماری، علائم و درمان پرولاپس دریچه میترال در بیماران متفاوت است. بسته به میزان خون نشت‌شده از دریچه میترال به دهلیز چپ، ممکن است دهلیز یا بطن چپ بزرگ‌تر از حد معمول شود و علائمی از نارسایی قلبی را ایجاد کند؛ تنگی نفس، ضعف و خستگی از جمله این علائم هستند.

با علل مختلف افتادگی دریچه میترال آشنا شوید

تاکنون علت افتادگی دریچه میترال پیدا نشده است؛ اما می‌توان افرادی را که به این بیماری مبتلا هستند در دو دسته قرار داد. افرادی که به دلیل وراثت و افرادی که به دلیل عوارض سایر بیماری‌های قلبی به افتادگی دریچه میترال مبتلا شدند. با توجه به علت بیماری، روش درمان دریچه میترال متفاوت است؛

• پرولاپس اولیه دریچه میترال

در پرولاپس اولیه یک یا هر دو لت در دریچه میترال به دلیل فیبروز، ضخیم می‌شود. در پرولاپس اولیه، رسوب فیبرین روی لت‌ها، نازک شدن تاندون‌های وتر و طولانی‌تر شدن آن‌ها نیز قابل مشاهده است. معمولاً در افراد مبتلا به پرولاپس اولیه دریچه میترال، دیگر بیماری‌های قلبی مشاهده نمی‌شوند و بیماری، مادرزادی یا اکتسابی است. این نوع از افتادگی دریچه میترال، اغلب در افراد مبتلا به بیماری‌های ارثی و مرتبط با بافت همبند مانند سندرم مارفان مشاهده می‌شود. چنانچه بیماری اکتسابی است، می‌توان برای درمان پرولاپس دریچه میترال از سبک زندگی سالم کمک گرفت.

• پرولاپس ثانویه دریچه میترال

این نوع از افتادگی دریچه میترال، به دلیل سایر بیماری‌های قلبی ایجاد می‌شود. در پرولاپس ثانویه برخلاف اولیه، ضخیم شدن لت‌های دریچه میترال مشاهده نمی‌شود. این بیماری ممکن است بر اثر آسیب ایسکمیک (کاهش جریان خون به دلیل اختلالات رگ‌های کرونری)، تغییر عملکرد میوکارد قلب یا آسیب به عضلات پاپیلاری که به تاندون‌های وتر متصل هستند ایجاد شود. تغییر در عملکرد دریچه‌ها و قلب نیز می‌تواند به پرولاپس ثانویه دریچه میترال، منجر شود؛ رماتیسم قلبی، آنفارکتوس حاد قلبی و کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (بزرگ شدن عضله بطن چپ بیش از حالت معمول) می‌توانند دلیل این نوع از افتادگی دریچه میترال باشند.

چه زمانی باید برای درمان افتادگی دریچه میترال اقدام کنیم؟

در اکثر مواقع، افتادگی دریچه میترال تأثیری بر سلامت جسمانی فرد ندارد و به درمان نیاز نیست؛ اما تشخیص این موضوع با پزشک است. حتماً باید با مشاهده علائم به متخصص قلب مراجعه و تحت دستور پزشک عمل کنید؛ اگر دارویی برای شما تجویز شده مصرف و برای پیشگیری از عوارض جدی بیماری با پزشک خود مشورت کنید. برخی از بیماران با گذشت زمان به ترمیم یا حتی تعویض دریچه میترال نیاز دارند. به طور کلی می‌توان گفت با وجود این علائم، ممکن است به درمان نیاز داشته باشید:

• افزایش و تشدید علائم بیماری
• به وجود آمدن آریتمی قلبی
• تشدید نارسایی دریچه میترال
• بزرگ شدن غیر طبیعی بطن یا دهلیز چپ
• کاهش کسری جهشی عملکرد قلب

با وجود علائم بالا، درمان این عارضه اهمیت پیدا می‌کند. به ندرت پیش می‌آید که افتادگی دریچه میترال به موردی جدی تبدیل شود؛ با وجود این در جدی‌ترین موارد به آریتمی منجر می‌شود که ممکن است خطرناک باشد.

روند تشخیص افتادگی دریچه میترال

با مراجعه به پزشک متخصص قلب، ابتدا علائم خود را ذکر می‌کنید و پزشک با پرسیدن سؤال‌های لازم به معاینه فیزیکی شما می‌پردازد. در نهایت اگر افتادگی دریچه میترال تشخیص داده شود، درجه و علت بیماری تعیین می‌کند که افتادگی دریچه میترال چگونه درمان می‌شود.

یکی از روش‌هایی که به تشخیص بیماری کمک می‌کند، گوش دادن به صدای قلب است. در صورت وجود پرولاپس دریچه میترال، احتمال دارد صدای کلیک از گوشی پزشکی شنیده شود. توجه داشته باشید که در صورت بروز افتادگی دریچه میترال، لزوماً خون به دهلیز چپ برنمی‌گردد. در صورت برگشت خون به دهلیز، سوفل قلب (صدای زوزه) از گوشی پزشکی شنیده می‌شود. برای تشخیص دقیق بیماری از روش‌ها و آزمایشات دیگری نیز استفاده می‌شود.

• اکوکاردیوگرافی (اکو قلب)

برای تعیین شدت بیماری و همچنین تأیید بیماری، می‌توان از اکوکاردیوگرافی استفاده کرد. در این روش با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از قلب فرد به نمایش گذاشته می‌شود.

• نوار قلب

برای ثبت نوار قلب از یک سری الکترود استفاده می‌کنند که به سطح پوست متصل می‌شود. از این طریق فعالیت الکتریکی قلب ثبت می‌شود. این روش تشخیصی برای تأیید و درمان افتادگی، سریع و بدون درد است.

• تست استرس یا ورزش

برای مشاهده واکنش قلب در برابر فعالیت‌های ورزشی، از تست استرس یا ورزشی استفاده می‌کنند. در این تست، فرد روی تردمیل راه می‌رود یا دوچرخه سواری ثابت انجام می‌دهد و در همین حین، نوار قلب او کنترل می‌شود.

• تصویربرداری

عکس گرفتن از قفسه سینه و انجام MRI، می‌تواند به تشخیص بیماری کمک کند. از MRI به عنوان مکملی برای روش تشخیصی اکو قلب و از عکس اشعه ایکس برای مشاهده اندازه قلب، استفاده می‌شود.

اهمیت درمان دریچه میترال

همان‌طور که گفته شد به ندرت پیش می‌آید که افتادگی دریچه به یک بیماری جدی تبدیل شود. در ابتدای بیماری، علائم و عوارض افتادگی دریچه میترال کم است و حتی ممکن است بیماری بدون علامت باشد؛ اما با گذشت زمان می‌تواند اختلالاتی جدی در عملکرد قلب ایجاد کند. اینجاست که درمان پرولاپس دریچه میترال اهمیت می‌یابد. در ادامه به عوارض جدی و خطرناک ناشی از افتادگی دریچه میترال می‌پردازیم:

• نارسایی دریچه میترال

طی این بیماری، دریچه میترال محکم بسته نمی‌شود؛ در نتیجه مقداری از خون که باید وارد آئورت می‌شد برگشته و وارد دهلیز می‌شود. این فرایند، روند طبیعی قلب را مختل می‌کند و می‌تواند به نارسایی دریچه میترال منجر شود. این نارسایی به دلیل تغییر شکل دریچه میترال رخ می‌دهد و به چهار دسته تقسیم می‌شود:

1. درجه یک: جریان خون برگشتی به ¼ عمق می‌رسد.
2. درجه دو: جریان خون برگشتی به ½ عمق می‌رسد.
3. درجه سه: جریان خون برگشتی به ¾ عمق می‌رسد.
4. درجه چهار: در این حالت، جریان خون برگشتی به دیواره مخالف دهلیز رسیده است.

• آریتمی

چنانچه بر اثر افتادگی دریچه میترال، دهلیز چپ، نارسایی شدید و تورم پیدا کند؛ ممکن است آریتمی بروز کند. در آریتمی، ضربان قلب فرد نامنظم است. چنانچه روند درمانی افتادگی دریچه میترال، جدی گرفته نشود؛ در موارد نادر ممکن است سکته قلبی، نارسایی قلبی و عفونت بافت‌های درونی قلب رخ دهد.

درمان افتادگی دریچه میترال با مصرف دارو

با مراجعه به پزشک متخصص قلب، ممکن است برای عوارض افتادگی دریچه میترال همچون آریتمی، داروهایی برای شما تجویز شود.

• قرص‌های دیورتیک با ادرارآور

قرص‌های دیورتیک با کاهش سدیم و آب موجود در خون و دفع آنها از طریق ادرار به کاهش فشار خون کمک می‌کند.

• بتا بلاکر یا دارو مسدودکننده بتا

داروهای مسدودکننده بتا، رگ‌های خونی را شل می‌کنند و ضربان قلب را کاهش می‌دهند که در نهایت به کاهش فشار خون منجر می‌شود.

• داروهای ضد آریتمی

چنانچه فرد آریتمی قلبی داشته باشد، این دارو می‌تواند به کنترل ضربان قلب او کمک کند.

• داروهای ضد انعقاد خون

اگر افتادگی دریچه میترال به بیماری فیبریلاسیون دهلیزی (نوعی ضربان قلب نامنظم) منجر شود؛ ممکن است پزشک برای بیمار، داروهای ضد انعقاد خون تجویز کند. در بیماری فیبریلاسیون دهلیزی، احتمال لخته شدن و انعقاد خون افزایش می‌یابد که خطرناک است. با مصرف داروهای ضد انعقاد، خون فرد رقیق و از تشکیل لخته خون جلوگیری می‌شود. جدیدترین درمان‌های افتادگی دریچه میترال، تعویض آن با دریچه مکانیکی است؛ اگر دریچه میترال فرد با دریچه مکانیکی تعویض شود؛ بیمار باید مادام‌العمر از داروهای ضد انعقاد خون استفاده کند.

• آنتی‌بیوتیک‌ها

مصرف آنتی‌بیوتیک برای بیمارانی که به افتادگی دریچه میترال مبتلا هستند الزامی نیست. در صورتی که دریچه مکانیکی، جایگزین دریچه میترال شود، ممکن است پزشک توصیه کند برای جلوگیری از عفونت قلب، قبل از رفتن به دندان‌پزشکی، آنتی‌بیوتیک مصرف کنید.

جراحی درمان جدید افتادگی دریچه میترال

در اکثر موارد، بیماران برای درمان به جراحی نیاز ندارند. در صورتی که افتادگی دریچه میترال به نارسایی شدید دریچه منجر شود؛ ممکن است جراحی به عنوان جدیدترین روند درمانی افتادگی دریچه میترال به بیمار توصیه شود. برای جراحی افتادگی دریچه ی میترال دو راه پیش رو است یا دریچه میترال تعمیر و ترمیم می‌شود یا به طور کلی دریچه‌ای جدید جایگزین دریچه قبلی می‌شود. برای جراحی می‌توان از دو روش جراحی کم تهاجمی و قلب باز استفاده کرد. در روش کم تهاجمی، برش‌ها کوچک‌تر هستند و خون کمتری از دست می‌رود، به همین دلیل روند بهبود در این روش جراحی، سریع‌تر است.

پزشکان ترجیح می‌دهند تا جایی که امکان دارد، دریچه را ترمیم کنند. طی جراحی ترمیمی، بافت اضافی در دریچه آسیب‌دیده را خارج می‌کنند تا لت‌های دریچه میترال، محکم بسته شوند. طی این جراحی، ممکن است تعمیرات دیگری نیز انجام شود؛ برای مثال ممکن است طناب‌های ارتجاعی که از دریچه پشتیبانی می‌کنند جایگزین شوند.

چنانچه روند درمانی افتادگی دریچه میترال با تعمیر امکان‌پذیر نباشد، ممکن است دریچه مصنوعی برای بیمار جایگزین شود. برای جایگزین کردن دریچه آسیب‌دیده از دریچه مکانیکی یا دریچه‌ بیولوژیکی استفاده می‌شود. دریچه بیولوژیکی از بافت قلب انسان، گاو یا خوک ساخته شده است.

آیا افتادگی دریچه میترال به کمک روش‌های خانگی درمان می‌شود؟

اگر با مراجعه به پزشک متوجه شدید افتادگی دریچه میترال دارید باید روش‌های درمانی پزشک خود را دنبال کنید و به صورت دوره‌ای توسط پزشک چکاپ شوید؛ اما خودتان نیز می‌توانید به کمک روش‌هایی ساده از عوارض این بیماری جلوگیری و به حفظ سلامتی خود کمک کنید. چنانچه خودتان از وضعیت جسمانی خود مراقبت نکنید، حتی جدیدترین درمان‌های افتادگی دریچه میترال، ممکن است برای شما مؤثر نباشند.

• رژیم غذایی سالم

توصیه می‌شود بیمارانی که به افتادگی دریچه میترال مبتلا هستند از مصرف شکر، نمک، چربی‌های اشباع شده و ترانس پرهیز کنند. سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل، مرغ، ماهی و محصولات لبنی بدون چربی یا کم چرب، انتخابی مناسب برای این بیماران است.

• کنترل وزن

اگر اضافه وزن دارید یا چاق هستید، رسیدن به وزن ایده‌آل با روش‌های اصولی، می‌تواند به روند درمانی افتادگی دریچه میترال کمک کند.

• ورزش

اغلب بیمارانی که افتادگی دریچه میترال دارند، می‌توانند بدون محدودیت ورزش کنند. 30 دقیقه پیاده‌روی سریع به صورت روزانه می‌تواند به سلامت بدن فرد و کاهش عوارض بیماری کمک کند. در صورت نارسایی شدید دریچه میترال و وجود بیماری‌های زمینه‌ای دیگر، ممکن است پزشک فعالیت‌های جسمانی و ورزشی شما را محدود کند؛ پس حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

• مدیریت و کنترل استرس

تمرین تمرکز حواس، ورزش و ارتباط با دیگران می‌تواند به کاهش استرس بیمار کمک کند. برای کنترل اضطراب و استرس خود، می‌توانید از روانشناس کمک بگیرید.

• پرهیز از مصرف دخانیات

سیگار و قلیان از جمله دخانیاتی هستند که به سلامت قلب و دستگاه تنفس آسیب می‌زنند.

سخن پایانی

حدود سه درصد از جمعیت، افتادگی دریچه میترال دارند؛ اکثر این افراد، خانم‌های جوانی هستند که به دلیل وراثت و بیماری‌های ژنتیکی به آن مبتلا شده‌اند. امکان افتادگی دریچه میترال با سایر بیماری‌های قلبی نیز وجود دارد. در این بیماری، لت‌های دریچه شل می‌شوند و ممکن است قسمتی از خون به دهلیز چپ بازگردد. این بیماری می‌تواند بدون علامت باشد؛ اما درد قفسه سینه و تپش قلب از علائم شایع آن هستند. پزشک برای درمان افتادگی دریچه میترال، می‌تواند از روش‌های دارویی و جراحی استفاده کند. تغییر سبک زندگی، ورزش و کنترل استرس به روند درمان و جلوگیری از بروز عوارض بیماری کمک می‌کند. با دیدن هر یک از علائم بیماری، حتماً به پزشک مراجعه کنید. پیشنهاد ما این است که برای درمان این عارضه به کلینیک ما مراجعه و از تخصص متخصصان ما استفاده کنید.