وقتی پای قلب در میان باشد، هیچ آزمایشی بی‌اهمیت نیست؛ آنژیوگرافی، دقیق‌ترین روش برای نجات زندگی در لحظات بحرانی است. این تکنیک پیشرفتۀ تصویربرداری به پزشک کمک می‌کند تا مسیرهای خون‌رسانی قلب را ببیند، گرفتگی‌ها را شناسایی کند و دربارۀ ادامۀ درمان تصمیم بگیرد.
اما در کنار تمام دقت و پیشرفت علمی، اجرای صحیح این روش به تبحر دکتر درد قلب، اعتبار مرکز درمانی و رعایت مراقبت‌های بعد از آن بستگی دارد. اگر این عمل به خوبی انجام نشود یا مراقبت‌های لازم پس از آن نادیده گرفته شود، عوارضی مانند: خونریزی، عفونت محل تزریق، آسیب به کلیه، تشکیل لخته یا حتی سکتّ قلبی جان بیمار را تهدید می‌کند.
در ادامه این مطلب، توضیح می‌دهیم که چه اقداماتی را باید در خانه انجام دهید تا عوارض بعد از آنژیوگرافی قلب را به صفر برسانید. همچنین، بهترین دکتر درد قلب متخصص و مرکز معتبر برای انجام آنژیوگرافی را نیز به شما معرفی خواهیم کرد.
فهرست مطالب
چه کسانی به آنژیوگرافی قلب نیاز دارند؟
آنژیوگرافی قلب یکی از روش‌های تشخیصی مهم در پزشکی است که در آن، مسیر خون را در عروق کرونری قلب (عروقی که خون را به قلب می‌رسانند) می‌بینند. این عمل معمولاً با استفاده از پرتو ایکس و یک مادۀ رنگی خاص انجام می‌شود. اما چه کسانی به رگ‌نگاری قلب نیاز دارند؟
· افرادی با علائم بیماری قلبی ایسکمیک
بیماری قلبی ایسکمیک وقتی رخ می‌دهد که عروق کرونری تنگ شده و عملکرد قلب را مختل کرده باشد. این علائم شامل: درد قلب، تنگی نفس، خستگی غیرمعمول و ضعف است.
· بیمارانی با سابقۀ بیماری قلبی
اگر فردی قبلاً حملۀ قلبی یا آنژین (درد قلب ناشی از کمبود خون به قلب) را تجربه کرده باشد، دکتر ممکن است بخواهد از رگ‌نگاری قلب برای ارزیابی وضعیت فعلی عروق قلب استفاده کند.
· وجود نتایج غیرطبیعی در آزمایش‌های قلب
اگر نتایج آزمایش‌های دیگر غیرطبیعی بوده باشد، امکان دارد که پزشک بخواهد از رگ‌نگاری قلب برای پیدا کردن دلیل آن کمک بگیرد.
· پیش از انجام جراحی قلب
رگ‌نگاری قلب به جراحان قلب کمک می‌کند تا قبل از عمل جراحی، موقعیت دقیق مشکلات قلبی را بررسی کرده و جراحی را با درصد موفقیت بیش‌تری پیش ببرند.
عوارض پس از آنژیوگرافی قلب چیست؟
رگ‌نگاری قلب به عنوان یک روش مطمئن و مؤثر، برای درمان اختلالات قلبی شناخته می‌شود. آنژیو عموماً هیچ عارضۀ خاصی ندارد و برای طیف گسترده‌ای از افراد استفاده می‌شود. امااین جراحی نیز مانند هر درمان ساده و پیچیدۀ دیگری، گاهی با عوارض نادر و جدی همراه است. این عوارض عموماً به علت سطح سلامت فرد، وجود بیماری‌های زمینه‌ای، کم‌تجربه بودن پزشک یا مشکلاتی در تجهیزات بیمارستانی رخ می‌دهد. در ادامه لیست کاملی از عوارض پس از آنژیوگرافی قلب برای شما عزیزان آماده کرده‌ایم:
· احساس درد در قفسه سینه، فک و گردن
یکی از عوارض مهم در این خصوص، بروز درد در قفسۀ سینه، فک و گردن است. این درد گاهی به علت تنگی یا بسته‌شدن عروق قلبی به وجود می‌آید که در نتیجه باعث کاهش جریان خون به قلب می‌شود.
· حملۀ قلبی
حملۀ قلبی یکی از عوارض پس از آنژیوگرافی قلب است. در طی آنژیوگرافی، کاتتر در داخل عروق کرونر قلب قرار می‌گیرد. گاهی این کار باعث پاره شدن یا آسیب به دیواره عروق می‌شود که منجر به انسداد عروق و ایسکمی قلبی خواهد شد.
از علائم حملۀ قلبی می‌توان به: درد قفسۀ سینه، تنگی نفس، تعریق، تهوع و استفراغ اشاره کرد. اقدامات درمانی این عارضه نیز شامل: مصرف داروهای ضدانعقاد و ضدپلاکت، اکسیژن، نیتروگلیسیرین و در نهایت اقدامات تهاجمی مثل آنژیوپلاستی برای باز کردن رگ مسدود است.
· سکتۀ قلبی
بروز سکتۀ قلبی از دیگر عوارض نادر رگ‌نگاری قلب است. در این حالت، جریان خون به بخشی از عضلۀ قلب قطع شده و باعث مرگ بافت قلبی می‌شود. علت آن نیز گاهی انسداد ناگهانی یکی از شاخه‌های عروق کرونر خواهد بود.
علائم این عارضه شامل: بروز درد شدید در قفسۀ سینه، تپش قلب و تنگی نفس است. برای درمان این عارضه از داروهای ضدانعقاد، نیتروگلیسیرین، مورفین و آسپرین استفاده می‌شود. در صورت امکان نیز انجام آنژیوپلاستی برای باز کردن رگ مسدود ضروری است.
· آسیب‌های کلیوی
آسیب به کلیه‌ها از دیگر عوارض احتمالی آنژیوگرافی قلب است. علت آن استفاده از مواد حاجب یددار است که برای تصویربرداری به کار می‌رود. گاهی این مواد باعث التهاب و آسیب به بافت کلیه می‌شوند.
علائم آن شامل: درد پهلوها، تهوع، استفراغ و کاهش دفع ادرار است و آزمایش خونی که نشان‌دهندۀ افزایش کراتینین و اوره است.
برای درمان نیز می‌توان از مصرف زیاد مایعات، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و در صورت نیاز دیالیز کمک گرفت.
· خونریزی بیش از حد
یکی از عوارض نادر اما جدی رگ‌نگاری قلب، خونریزی بیش از حد، از ناحیۀ برش یا ورود کاتتر است. از دلایل بروز آن می‌توان به: آسیب به عروق خونی، اختلالات انعقادی خون یا مصرف داروهای ضدانعقادی اشاره کرد.
علائم خونریزی نگران‌کننده بعد از رگ‌نگاری قلب شامل: کاهش فشارخون، تپش قلب بالا، تنگی نفس و کاهش سطح هوشیاری است.
برای درمان نیز می‌توان از: فشار موضعی، انتقال خون، متوقف کردن داروهای ضدانعقاد و در صورت لزوم جراحی برای ترمیم عروق استفاده کرد.
· درد دست
گاهی ورود کاتتر به عروق محیطی، منجر به التهاب و بروز درد در دست می‌شود. تورم، قرمزی، حساسیت و محدودیت حرکتی از علائم آن است. معمولاً به آسانی با مسکن و ضدالتهاب‌ها برطرف می‌شود. در صورت شدت علائم، برای بررسی بیش‌تر، تشخیص وجود آمبولی عروقی (وجود لخته در رگ) لازم است.
· عفونت
عفونت محل ورود کاتتر، یکی از جدی‌ترین عوارض پس از آنژیوگرافی قلب محسوب می‌شود. علائم آن شامل: درد، قرمزی، تورم، ترشح و تب است. تشخیص با مشاهدۀ مستقیم و کشت ترشحات انجام می‌گیرد.
برای درمان نیز از: آنتی‌بیوتیک‌های ضدباکتریایی، درناژ (تخلیه عفونت) و جراحی استفاده می‌شود.
· بروز آلرژی
برخی از مواد مورد استفاده در آنژیوگرافی موجب بروز واکنش‌های آلرژیک با علائم: کهیر، خارش، اگزما، تنگی نفس، افت فشارخون و شوک آنافیلاکسی می‌شوند.
· اختلالات قلبی
گاهی آنژیوگرافی منجر به اختلالاتی مانند: تاکی‌کاردی (تپش قلب بالا)، برادی‌کاردی (کندی ضربان قلب)، مشکل در سیگنال الکتریکی قلب و آریتمی می‌شود. دلایل آن عموماً شامل: تحریک الکتریکی قلب و واکنش به مواد حاجب است که با داروهای ضدآریتمی و در صورت نیاز شوک الکتریکی درمان می‌شود.
· خطر سرطان
اشعه مورد استفاده در آنژیوگرافی نیز اندکی احتمال سرطان پوست و غدد لنفاوی را افزایش می‌دهد. استفاده از تکنیک‌هایی چون حداقل‌سازی مواجهه با پرتو اهمیت دارد.
· آسیب به عروق
گاهی آسیب به دیوارۀ عروق در ناحیه ورود کاتتر اتفاق می‌افتد که منجر به خونریزی یا ایجاد آنوریسم می‌شود. عوارض احتمالی آن شامل: ایسکمی اندام، ترومبوز و آمبولی است.
درمان نیز بسته به شدت آسیب، از درمان دارویی تا مداخلات جراحی و آنژیوپلاستی را شامل می‌شود.
· احساس ضعف
ضعف یکی از عوارض پس از آنژیوگرافی قلب است. ضعف در این جا به معنای کاهش نیروی عضلۀ قلبی و کاهش توانایی ضربان قلب در پاسخ به نیازهای بدنی است. احتمال ضعف بعد از رگ‌نگاری قلب در بیماران با عوارض قلبی پایه بیش‌تر است.
· عوارض مصرف ماده رادیواپک
ماده رادیواپک که برای انجام آنژیو قلب بکار می‌رود، مادۀ کُنتراست‌دهنده است که با تزریق وارد جریان خون می‌شود تا به وسیلۀ رادیوگرافی، عروق کرونر قلب قابل مشاهده باشند. از جمله مواد کنتراست‌دهنده مورد استفاده می‌توان به: یاد آمید، پروپیو دین، بیزیودینه و ایوروپارین اشاره کرد که هر کدام احتمال دارد عوارضی را برای فرد داشته باشند.
شایع‌ترین عارضه، واکنش‌های آلرژیک مانند: کهیر، خارش پوست و آسم است که در حدود ۵٪ بیماران دیده می‌شود. عوارض دیگر شامل: تب بالا، تهوع، استفراغ، درد شکمی، دردسر، تپش قلب، تنگی نفس، خستگی، بثورات پوستی، خارش، احساس احتقان در گلو و مشکلات کلیوی است. در برخی موارد بیماران ممکن است واکنش شدیدتری مانند شوک آنافیلاکسی نیز داشته باشند که نیاز به مداخلات اورژانسی دارد. بنابراین توصیه می‌شود پس از مصرف این ماده، بیمار تحت‌نظر پزشک قرار گیرد تا در صورت بروز هرگونه واکنش مداخله شود.
آیا رگ‌نگاری درد دارد؟
یکی از ابتدایی‌ترین سؤالاتی که بسیاری از افراد دارند این است که آیا آنژیوگرافی درد دارد؟! در حقیقت، برخی افراد در طول آنژیوگرافی حس درد، فشار یا عدم راحتی را تجربه می‌کنند. این امر به علت تزریق ماده رادیواپک به داخل عروق، گرم شدن موقت عروق، یا انقباض عروق خواهد بود. در بعضی موارد نیز بیماران درد شدیدتری تجربه می‌کنند، به خصوص اگر عروق آنها تنگ باشند یا حساسیتی در مورد مادۀ رادیواپک داشته باشند.
با این حال، مهم است بدانید که درد در طول آنژیوگرافی برای همۀ افراد یکسان نیست، و بسیاری از افراد فقط حس ملایمی از فشار را تجربه می‌کنند که با اتمام فرآیند، بهبود خواهد یافت. تیم پزشکی معالج ما تلاش می‌کند تا با استفاده از داروها یا تغییرات در فرآیند، درد احتمالی شما را کاهش دهد.
چرا بعد از آنژیوگرافی قلب درد می‌گیرد؟ بررسی دلایل پزشکی
درد قلب پس از آنژیوگرافی به چندین عامل بستگی دارد. همان‌طور که گفته شد آنژیوگرافی یک فرآیند تشخیصی است که با تزریق مادۀ رادیواکتیو و تصویربرداری به عروق قلبی، ارزیابی وضعیت عروق کرونر قلب انجام می‌شود. در زیر، برخی از علل محتمل درد قلب به عنوان عوارض در پی آنژیوگرافی را شرح می‌دهیم:
1. تنگی عروق
گاهی علت بروز درد قلب بعد از آنژیوگرافی، گسستگی و یا آسیب به عروق قلبی است. این مسئله باعث تنگی یا بسته شدن عروق قلبی شده و درد و ناراحتی در قلب ایجاد می‌کند.
2. آسیب به عضلۀ قلب
گاهی آنژیوگرافی منجر به آسیب به عضلۀ قلب می‌شود. این آسیب به دلیل تزریق ماده رادیواکتیو، تروما یا تحریک عروق قلبی رخ می‌دهد. این آسیب از عمده دلایل درد قلب بعد از آنژیو است.
3. تحریک عصبی
گاهی اوقات نیز علت درد قلب بعد از آنژیو تحریکات عصبی است؛ به نوعی که آنژیوگرافی باعث تحریک عصبی در قلب می‌شود. این تحریک عصبی به علت تماس مستقیم با عصب‌های قلب یا اثرات جانبی ماده و تجهیزات مورد استفاده رخ می‌دهد.
رگ‌نگاری قلب برای چه افرادی ضروری است؟
رگ‌نگاری قلب نیز خطرهای خاص خود را دارد. اما نکتۀ مهم آن است که همۀ افراد، در خطر بروز این عوارض قرار ندارند و بسیاری از عوارض نیز نادر هستند. برخی از عوارض شامل: واکنش‌های آلرژیک به مادۀ رنگی، خونریزی، عفونت، سکته شدید و حتی حملۀ قلبی است
از طرفی عوارض در پی آنژیوگرافی برای بیمارانی که به مشکلات زمینه‌ای دچارند یا برخی شرایط خاص دارند، مانند: بیمارانی با مشکلات کلیوی، دیابتی و افراد سالمند نیز مشاهده می‌شود.
رگ‌نگاری قلب یکی از ابزارهای مؤثر پزشکی بوده که به پزشکان امکان می‌دهد تا به صورت مستقیم عروق قلب را ببینند و هرگونه مشکل یا انسداد را شناسایی کنند. این عمل به پزشکان کمک می‌کند تا تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب‌تری را ارائه دهند.
- اگر آنژیوگرافی قلب انجام نشود، بیماری‌های قلبی مانند: بیماری عروق کرونری یا انسداد عروق قلب شناسایی نشوند یا با تأخیر و هنگامی که بیماری پیشرفت کرده باشد، شناسایی شوند، منجر به عوارض جدی و گاهی‌اوقات مرگباری چون حملۀ قلبی می‌شود.
اما لازم به ذکر است که رگ‌نگاری قلب، تنها یکی از روش‌های تشخیصی بوده و بسته به شرایط بیمار، روش‌های دیگری نیز استفاده می‌شود. بنابراین همیشه بهتر است که با پزشک خود در مورد بهترین گزینه برای شرایط خاص خود مشورت کنید.
نکات مراقبتی پیش از آنژیوگرافی قلب کدام است؟
هرچند که رگ‌نگاری قلب، معمولاً به عنوان یک روش تصویربرداری امن و مؤثر در نظر گرفته می‌شود، اما همچنین امکان دارد که با عوارض و مشکلات مربوط به خود همراه باشد. برای جلوگیری از بروز عوارض پس از آنژیوگرافی قلب، بهتر است اقدامات زیر را پیش از آنژیوگرافی انجام دهید:
· بررسی سابقۀ پزشکی
قبل از انجام رگ‌نگاری قلب، بهتر است به پزشک خود دربارۀ سابقه پزشکی خود اطلاع دهید. این موارد شامل: اعلام بیشترین اطلاعات دربارۀ بیماری‌های موجود، داروهای مصرفی، حساسیت‌ها و عوارض قبلی مربوط به آنژیوگرافی می‌شود. چون امکان دارد که برخی از داروها با موادمصرفی در آنژیوگرافی تداخل ایجاد کرده و عوارض احتمالی را افزایش می‌دهند.
· ناشتا بودن
تا ۴ ساعت پیش از انجام عمل آنژیو قلب هیچ نوع غذا، خوراکی یا نوشیدنی را مصرف نکنید. حتی اگر دیابتی هستید، پیش از آنژیوگرافی انسولین تزریق نکنید. البته که پزشکان حاذق ما دربارۀ نکات مراقبتی شما، با توجه به شرایط خاصی که دارید بیش‌تر توضیح می‌دهند.
راهکار‌های مؤثر پس از آنژیوگرافی قلب چیست؟
آنژیوگرافی قلب تنها نیم ساعت زمان می‌برد، اما شما باید یک روز را به مراقبت‌های پیش از آن و یک روز را هم به مراقبت‌های پس از آن، برای جلوگیری از بروز عوارض بپردازید. نکات مراقبتی پس از آنژیو به شرح زیر است:
· نظارت پزشکی
بلافاصله پس از آنژیوگرافی، شما باید تحت نظارت پزشک باشید. پزشک شما، نتایج آنژیوگرافی را تحلیل می‌کند و در صورت لزوم نکات مراقبتی و درمانی به خصوصی را تجویز می‌کند. اگر عوارضی مانند: درد شدید در محل تزریق، خونریزی یا عفونت را تجربه می‌کنید، باید سریعاً به پزشک خود اطلاع دهید.
· استراحت
پس از آنژیوگرافی، به شما توصیه می‌شود برای مدتی استراحت کنید. این امر باعث کاهش خطر خونریزی از محل تزریق و رفع عوارض مربوط به فشارخون می‌شود. معمولاً، استراحت در بستر به مدت چند ساعت تا یک روز پس از آنژیوگرافی توصیه می‌شود.
· کنترل فشارخون و ضربان قلب
پس از آنژیوگرافی، فشارخون و ضربان قلب شما، باید مورد بررسی قرار گیرد. این اطلاعات به بررسی بهتر عملکرد قلب کمک می‌کند تا پزشک در صورت لزوم تغییراتی در داروها یا درمان‌های کاربردی‌تری را تجویز کند.
· مراقبت از محل تزریق
تا چند روز لازم است به تمیزی و مراقبت از محل تزریق آنژیوگرافی اهمیت دهید. شما باید همیشه دست‌های خود را قبل از لمس محل تزریق بشویید و هرگونه تغییر در محل تزریق را به پزشک خود گزارش دهید.
· توجه به علائم نگران‌کننده
به دنبال آنژیوگرافی، باید به وضعیت خود توجه کنید و هرگونه علائم نگران‌کننده‌ای را به پزشک خود گزارش دهید. این علائم شامل: درد شدید در قفسۀ سینه، دشواری تنفس، تورم در محل تزریق، خونریزی شدید و ضعف ناگهانی خواهند بود.
· پیگیری مرتب
پس از آنژیوگرافی، شما باید به طور منظم پیگیری‌های پزشکی خود را انجام دهید. این امر شامل: مراجعات مکرر به پزشک، آزمایش‌های فشارخون، ضربان قلب و سایر تست‌های تشخیصی می‌شود.
سخن پایانی
آنژیوگرافی قلب یکی از حساس‌ترین مراحل در روند تشخیص مشکلات عروق قلبی است. اگرچه این روش در بسیاری از موارد نجات‌بخش است، اما نادیده گرفتن مراقبت‌های پس از آن، انتخاب پزشک غیرمتخصص یا انجام آن در مراکز غیرمجهز، عواقب ناراحت‌کننده‌ای به همراه خواهد داشت.
از عوارض بعد از آنژیوگرافی قلب می‌توان به: خونریزی شدید در محل تزریق، افت فشار، دردهای ماندگار در پا یا دست، آسیب به کلیه‌ها، یا تشکیل لخته و … اشاره کرد که در نتیجه بی‌توجهی به نکات ساده اما حیاتی پس از عمل به وجود می‌آیند.
در کلینیک تخصصی ما، فرآیند آنژیوگرافی زیر نظر تیمی از پزشکان باتجربه و در محیطی کاملاً استاندارد انجام می‌شود. ما در کنار بیمار هستیم تا نه تنها آنژیوگرافی را با موفقیت پشت سر بگذارد، بلکه دوران بهبودی را نیز با آرامش و بدون دغدغه طی کند. استفاده از جدیدترین تجهیزات، فضای کاملاً بهداشتی و ارتباط مستقیم با متخصصان قلب، این اطمینان را به شما می‌دهد که سلامت قلب‌تان در بهترین شرایط ممکن حفظ می‌شود. اگر به دنبال یک مرکز قابل اعتماد و پزشک توانمند برای انجام آنژیوگرافی هستید، همین امروز برای دریافت مشاوره و رزرو نوبت با ما تماس بگیرید.
