سکته قلبی جوانان معضلی بسیار مهلک و دارای عوارض جانبی است که حتی احتمال دارد، به سکته مغزی منتهی شود، از همین رو شناسایی علت سکته قلبی در جوانان از ضرورت بالایی برخوردار است. بر طبق باور عموم ایست قلبی جوانان امری غیرقابل باور است اما امروزه به دلیل سبک زندگی ناسالم و مصرف دخانیات و غذاهای چرپ و فست فودی احتمال بروز آن افزایش یافته است. علت سکته قلبی هرچه باشد، ضروری است نسبت به علائم هشدارآمیز آن توجه شود و در صورت بروز هر علامت مشکوکی بیمار در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه نماید.
فهرست مطالب
- انواع سکته قلبی در جوانان چگونه دسته بندی میشود؟
- مهمترین علائم سکته قلبی در جوانان شامل چه مواردی خواهد بود؟
- ریسک فاکتورهای مرتبط با سکته قلبی در جوانان کدام‌اند؟
- چه چیزی می‌تواند علت سکته قلبی در جوانان باشد؟
- چه علائمی علل سکته قلبی و مرگ ناشی از آن را قابل پیش بینی می‌سازد؟
- چه آزمایشاتی برای غربالگری سکته قلبی در جوانان انجام میشود؟
- چرا سکته قلبی در جوانان باعث مرگ میشود؟
- جلوگیری از سکته قلبی در جوانان
- رویکردهای درمانی مناسب برای سکته قلبی در جوانان
- سخن پایانی
انواع سکته قلبی در جوانان چگونه دسته بندی میشود؟
یکی از ابتدایی‌ترین و مهمترین علل در بروز ایست قلبی در جوانان به بیماری‌ها و اختلالات عروق کرونر مربوط میشود، طبق آمار بدست آمده عامل حدوداً 80% از سکته‌های قلبی در سنین پایین همین مسئله اختلالات رگ‌های کرونر است.
با این حال درصد کمی از علل سکته قلبی در جوانان به بیماری‌های مادرزادی و مشکلات ارثی و ساختاری باز می‌گردد.
درصد بسیار کمتری از علل سکته‌های قلبی در رده‌های سنی پایین به علت لخته شدن خون در سایر نواحی بدن است. در این حالت لخته با جریان خون به سمت قلب می‌رود و عروق فرد دچار گرفتگی میشود.
مهمترین علائم سکته قلبی در جوانان شامل چه مواردی خواهد بود؟
باید بگوییم به طور معمول از آنجایی که جوانان انتظار سکته قلبی را ندارند ممکن است نسبت به این بیماری خاموش سهل انگاری کرده و علائم آن را جدی نگیرند. چنانچه تپش قلب دارید یا فشار غیرطبیعی را در ناحیه قفسه سینه خود حس می‌کنید یا دردی بی‌دلیل را در دو بازوی خود تجربه می‌کنید و احساس سوء هاضمه دارید، همگی می‌توانند علائمی برای سکته‌های قلبی باشند.
احساس پری یا سیری در صورتی که غذای زیادی نخورده باشید، احساس اضطراب داشتن و یا حتی بی‌حسی در بدن نیز می‌تواند از علائم هشداردهنده ایست قلبی در جوانان باشد.
از سوی دیگر اگر فرد با علائم سکته قلبی در جوانان از جمله خستگی و بیحالی مفرط و بی‌دلیل حتی با وجود استراحت، تعریق سرد، گیجی و سبک بودن سر، حالت تهوع، دید تار در یکی از چشم‌ها یا هر دوی آن‌ها، سرفه‌های مداوم و بی دلیل، تورم بدون توجیه ساق، مچ و یا کف پا، مشکلات ادراکی و ناتوانی در تکلم درست، درد تیرکشنده به بازو، شانه، فک و دندان و حتی بالای شکم مواجه شد، حتما باید در سریعترین زمان ممکن به پزشک مراجعه نماید.
ریسک فاکتورهای مرتبط با سکته قلبی در جوانان کدام‌اند؟
عوامل اصلی خطر سکته قلبی در جوانان عبارتند از:
- سوء مصرف مواد مخدر یا مصرف بی‌رویه الکل
- استعمال دخانیات به طور مداوم
- بالابودن یا افزایش فشار خون و در نتیجه ضخامت عضله قلب و آسیب به رگ‌های خونی
- سطح کلسترول بالا
- محدود ساختن فعالیت‌های بدنی یا بی‌تحرکی
- رژیم غذایی ضعیف
- ابتلا به دیابت و در نتیجه تصلب شریان به دلیل ناتوانی در کنترل قند خون و تجمع چربی
- بالا بودن کلسترول
چه چیزی می‌تواند علت سکته قلبی در جوانان باشد؟
علل مختلفی وجود دارد که می‌تواند باعث بروز سکته قلبی در جوانان شود. سکته قلبی به طور معمول در پی نقص در سیگنال‌های الکتریکی قلب بروز می‌کند. تند شدن ضربان قلب است که موجب لرزیدن بی‌ثمر حفره‌های پایینی قلب موسوم به بطن در عوض پمپاژ نمودن خون به بافت‌ها خواهد شد. این معضل موجب پدید آمدن ریتمی نامنظم در قلب خواهد شد که بنام فیبریلاسیون بطنی نامیده میشود.
هر بیماریی که موجب فشار آوردن به قلب یا آسیب به بافت آن شود می‌تواند ریسک مرگ ناگهانی ناشی از سکته‌های قلبی را به میزان قابل مشاهده‌ای بالا ببرد. گروهی از مشکلاتی که می‌تواند علت بروز سکته قلبی و یا مرگ ناگهانی باشد، شامل مواردی است که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
- ضخامت در عضله قلب: این عارضه که به لحاظ علمی اصطلاحاً به عنوان هیپرتروفیک کاردیومیوپاتی شناخته می‌شوند، متداول‌ترین عامل مرگ نابهنگام جوانان بیماری ژنتیکی هیپرتروفیک کاردیومیوپاتی است که منجر به ضخامت بیش از حد ماهیچه قلب میشود. همین ضخامت ماهیچه موجب سخت شدن فرآیند پمپاژ خون توسط قلب شده و همین مسئله زمینه ساز تندتر شدن ضربان قلب میشود.
- اختلال در ریتم قلبی: ابتلا به سندرم QT یک مشکل در ریتم قلب بیمار است که قادر به تسریع نامطلوب ضربان قلب و یا بی‌نظمی در آن میشود. این بیماری در جوانان به طور معمول با علائمی چون غش کردن و بیهوشی بدون دلیل موجه و مرگ نابهنگام، به ویژه در جوانان همراه است. سندرم QT مزمن احتمالاً یا مادرزادی و ارثی بوده و یا ناشی از بیماری زمینه‌ای یا دارو و به بیانی دیگر اکتسابی محسوب میشود. دیگر مشکلات مرتبط با اختلال در ریتم قلب که از علل مهم سکته قلبی در جوانان و عامل پدیدآورنده مرگ ناگهانی است، شامل سندرم بروگادا و سندرم ولف پارکینسون وایت خواهد بود.
- آسیب دیدگی جدی به قفسه سینه: کوموتیو کوردیس به مرگ ناگهانی اطلاق میشود، که در پی واردشدن ضربات سهمگین به قفسه سینه در پی حوادث بروز می‌کند. به احتمال زیاد این نوع مرگ در جوانان ورزشکاری بروز می‌کند که در پی وارد آمدن ضربه محکم بواسطه تجهیزات ورزشی یا بازیکن دیگر، قفسه سینه آن‌ها به شدت صدمه می‌بیند. ضربه شدید به قفسه سینه موجب آسیب دیدگی عضله قلب نخواهد شد اما می‌تواند عامل تغییر در سیگنال‌دهی الکتریکی قلب گردد. چنانچه ضربه وارد شده به قفسه سینه در زمان خاصی از سیکل سیگنال‌دهی اتفاق بیفتد، منجر به ایجاد فیبریلاسیون بطنی خواهد شد.
- ایراد ساختاری قلب از زمان تولد(نقص مادرزادی): برخی افراد از زمان تولد در قلب و عروق خونی خود به شکل مادرزادی با تغییرات نامناسبی مواجه‌اند که می‌تواند موجب کم شدن جریان خون و مرگ ناگهانی بیمار شود.
- عوارض ناشی از بارداری: در زنان جوانی که به تازگی بارداری را تجربه کرده‌اند، به دلیل عوارض ناشی از آن مانند افزایش وزن ناگهانی، ابتلا به دیابت حاملگی و یا زایمان زودرس احتمال ابتلای زن جوان به ناراحتی‌های قلبی به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. در حقیقت اصلی‌ترین عامل ابتلای مادران بارور به مشکلات و بیماری‌های قلبی، عملکرد نامناسب عروق خونی است.
- افسردگی و ناراحتی‌های روحی: ابتلای فرد به افسردگی موجب آزادسازی فراینده هورمون استرس در بدن فرد شده و مواد التهابی را در بدن بیمار افزایش می‌دهد که هر دو این موارد رگ‌های قلب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افسردگی علاوه بر موارد فوق موجب برهم خوردن ریتم طبیعی زندگی شده، روتین غذایی فرد را تحت تاثیر قرار داده و مانع فعالیت درست بیمار میشود و همگی سلامت فرد را به خطر می‌اندازد.
- بیماری کاوازاکی: یک بیماری مادرزادی کمتر رایج است که کودک با آن بدنیا می‌آید و این بیماری رگ‌های خونی را به التهابات حاد مبتلا ساخته و همین مسئله عروق خونی قلب را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. بیماری فوق با ممانعت از انتقال اکسیژن کافی به قلب در جریان خونرسانی زمینه ساز مشکلات جدی چون تاکی کاردی، نارسایی قلبی و التهاب منتهی میشود.
- زخم شدن بافت قلب: در پی انجام تمرینات استقامتی در درازمدت احتمال دارد بافت قلب رفته رفته دچار زخم شود. در حقیقت در پی فشار وارده ناشی از تمرینات شدید احتمال آن وجود دارد عملکرد قلب تحت تاثیر قرار گیرد.
- سندرم آنتی فسفولیپید: به نوعی اختلال در سیستم ایمنی فرد اطلاق میشود که طی آن بدن به اشتباه با تولید برخی آنتی بادی‌ها موجب ایجاد لخته‌های خون خواهد شد.
- سایر علت‌ها: برخی مشکلات زمینه‌ای مثل فشار خون بالا، دیابت و کلسترول بالا نیز می‌تواند علت سکته‌های قلبی در سنی پایین باشد.
چه علائمی علل سکته قلبی و مرگ ناشی از آن را قابل پیش بینی می‌سازد؟
بسیاری از افراد به دنبال علائم سکته قلبی قبل از وقوع آن می‌گردند، تا در صورت ظاهر شدن علائم اقدامات لازم را انجام دهند. در اغلب موارد مرگ ناگهانی ناشی از سکته قلبی در جوانان بدون هیچگونه هشدار قبلی اتفاق می‌افتد. حتی در برخی مواقع پدیداری علائم هشدار دهنده، ممکن است قابل تشخیص نباشد. از همین رو در صورت مواجه با شرایط ذیل در جوانان ضروری است حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید تا علت این علائم شناسایی شوند،
- بیهوش شدن یا غش کردن بدون دلیل موجه: اصطلاحاً به این شرایط سنکوپ می‌گویند. مثلاً اگر شخصی حین انجام فعالیت یا ورزش دچار غش کردن یا بیهوشی غیرقابل توجیه شده باشد احتمال وجود مشکلات و ناراحتی‌های قلبی در وی بالا است.
- نفس تنگی یا درد در ناحیه قفسه سینه: تنفس نامناسب و درد داشتن در ناحیه قفسه سینه می‌تواند یکی از علائم مشکلات قلبی باشد. اما از آنجایی که این علائم بسیار مشابه علائم مبتلایان به آسم هستند، بنابراین بسیار حائز اهمیت است که ارزیابی سلامت کاملی در خصوص سلامت فرد صورت گیرد.
- سابقه خانوادگی ناشی از مرگ ناگهانی: داشتن سوابق خانوادگی مرگ ناگهانی ناشی از سکته قلبی می‌تواند احتمال ابتلا فردی خاص به همان نوع از مرگ ناشی از حمله قلبی را به میزان قابل مشاهده‌ای بالا ببرد.
چنانچه در خویشاوندان نزدیک خود سابقه مرگ ناگهانی مرگ و عجیبی وجود دارد، ضروری است حتما به طور مداوم چکاپ شوید و با یک متخصص در خصوص گزینه‌های غربالگری مشورت نمایید.
چه آزمایشاتی برای غربالگری سکته قلبی در جوانان انجام میشود؟
در صورتی که فرد جوانی مشکوک به بروز ایست قلبی در سنین پایین باشد، احتمالاً پزشکان متخصص برای ارزیابی ریسک مرتبط با ایست قلبی در وی آزمایشات ذیل را تجویز خواهند کرد:
- ارزیابی فشار خون فرد: یکی از روش‌های غربالگری است که طی آن فشار وارده بر قلب بیمار و عروق خونی آن را مورد بررسی قرار می‌دهند.
- تست ارزیابی میزان گلوکز خون: در این آزمایش احتمال ابتلای شخص مورد نظر به دیابت ارزیابی میشود. دیابت از ریسک فاکتورهای بسیار مهم ابتلای فرد به سکته قلبی است و می‌تواند باعث بروز سکته قلبی باشد.
- تست ارزیابی میزان کلسترول خون: در صورتی که طبق آزمایش صورت گرفته درصد کلسترول بد یا LDL فرد بالا باشد، ریسک رسوب چربی در عروق خونی و انسداد آن بالا رفته و همین مسئله موجب افزایش احتمال سکته قلبی فرد میشود.
چرا سکته قلبی در جوانان باعث مرگ میشود؟
سکته قلبی جزو مشکلات خطرناکی است که اگر به موقع تشخیص داده شده و درمان شود می‌توان تا حد زیادی از ریسک مرگ آن جلوگیری کرد. اکنون یکی از سوالاتی که ممکن است مطرح شود آن است که چرا سکته قلبی در جوانان باعث مرگ میشود. اصلی‌ترین علت بالا بودن خطر مرگ بر اثر ایست قلبی در جوانان به دلیل بی‌توجهی آن‌ها نسبت به علائم هشدارآمیز و جدی نگرفتن احتمال بروز ایست قلبی در این سنین است که می‌تواند بسیار مهلک و مرگبار باشد.
نادیده گرفتن علائم هشدارآمیز، مراجعه دیر هنگام به پزشک برای درمان سکته قلبی و طولانی شدن پروسه درمانی یا طی نکردن روند درمان به درستی همگی در احتمال مرگ جوانان طی این بیماری نقش پررنگی دارند.
اکنون که می‌دانید چرا سکته قلبی در جوانان باعث مرگ میشود، چنانچه در سنین جوانی به سر می‌برید اما ریسک فاکتورهایی که پیشتر به آن‌ها اشاره کردیم در زندگی شما وجود دارد، از جمله ابتلا به فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت، داشتن سوابق خانوادگی در مرگ ناشی از سکته قلبی یا حتی داشتن مشکلات ساختاری قلبی به شکل مادرزادی، بهتر است حتما توسط متخصص قلب و عروق به طور منظم چکاپ شوید.
جلوگیری از سکته قلبی در جوانان
پزشک متخصص برای جلوگیری از سکته قلبی در جوانان و کاهش ریسک مرگ در آن‌ها انجام اقدامات ذیل را توصیه می‌کنند. ایجاد تغییرات جزئی در سبک زندگی می‌توانند موجب پیشگیری از مرگ نابهنگام جوانان شوند:
- ترک استعمال دخانیات: مصرف هرگونه دخانیات می‌تواند ریسک ابتلای افراد خصوصاً جوانان را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
- اضافه وزن: در صورت داشت وزن اضافی حتما برای کم کردن وزن اضافی خود تلاش کنید.
- ورزش: انجام ورزش را در روتین روزانه خود بگنجانید. می‌توانید روزی 30 دقیقه پیاده روی کنید تا از مزایای این حرکت ورزشی بهره‌مند شوید.
- رژیم غذایی: مصرف چربی‌های قابل اشباع و بد و مواد قندی را به حداقل رسانده و در عوض خوردن سبزیجات، میوه و غلات کامل را به صورت روتین روزانه امتحان کنید.
- سایر موارد: همواره ضروری است در خصوص موارد حیاتی مرتبط با سلامتی خود یعنی فشار خون و سطح گلوکز و کلسترول خون خود به طور مداوم تحت نظارت پزشک متخصص قرار گیرید.
بنابراین باید به این نکته توجه نمایید که تنها راه حل جلوگیری از سکته قلبی در جوانان تغییر لایف استایل و ایجاد تغییرات بسیار جزئی در سبک زندگی و رعایت مواردی است که می‌تواند تاثیر بسیار عمیقی در سلامت قلب فرد داشته باشد.
رویکردهای درمانی مناسب برای سکته قلبی در جوانان
رویکردهای درمانی متفاوتی برای رفع سکته قلبی در جوانان وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
مداخلات عروق کرونری از طریق پوست
از آنجا که یکی از جدی‌ترین و خطرناک‌ترین انواع سکته قلبی به نام انفارکتوس میوکارد می‌باشد، یکی از اورژانسی‌ترین رویکردهای درمانی برای این معضل مداخلات رگ‌های کرونر است. پیش از انجام این روش درمان باید برای تائید امکان این درمان ابتدا آنژیوپلاستی انجام شود، تا ببینیم آیا این روش از طریق پوست ممکن است یا خیر.
در این وضعیت برای جلوگیری از ایجاد لخته خون جدید در عروق کرونر، پزشک متخصص دوز محدودی از داروهای ضدلختگی یا رقیق کننده‌هایی چون آسپرین استفاده خواهد کرد. از سوی دیگر حتی پس از انجام مداخله عروق کرونر بدین روش بیمار باید برای پیشگیری از ایجاد لخته خون در آینده تا مدتی از این داروها استفاده نماید.
آنژیوپلاستی عروق کرونر
در این مرحله یک لوله باریک با سری سوند بالون دار را وارد رگ بزرگ کشاله ران یا بازوی شخص بیمار می‌کنند. در این مرحله کاتتر بواسطه اشعه ایکس و از مسیر رگ خونی تا قلب هدایت میشود. با قرارگیری سوند در باریکه رگ خونی، بالون باز شده و انسداد عروق خونی بواسطه گشاد شدن رگ‌ها رفع میشود.
داروهای تجزیه کننده لخته خون
در صورت وجود لخته خون در عروق کرونر، پزشک متخصص پس از بررسی شرایط فرد، داروهای تجزیه کننده و رقیق کننده خون را برای جلوگیری از لخته خون تجویز خواهد کرد. مصرف این داروها بدون تجویز پزشک پیشنهاد نمی‌شود.
جراحی بای پس عروق کرونر
چنانچه ساختار عروق کرونری بیمار با حالت طبیعی متفاوت باشد، در این صورت امکان آنژوپلاستی وجود ندارد. این روش زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که عروق کرونر در بخش‌های متعددی از عروق باریک شده و یا شاخه‌های متعددی از رگ دچار انسداد شده است. در این وضعیت بیمار باید برای رفع انسداد این عروق جراحی عروق کرونر را انجام دهند.
در این جراحی عروق کرونر را از سایر قسمت‌های بدن از جمله بازو یا پا می‌گیرند و آن را (از پایین یا بالا) به عروق دچار انسداد متصل می‌کنند. این پیوند رگ موجب بهبود خونرسانی و اکسیژن رسانی بهتر به قلب خواهد شد.
سخن پایانی
در این مقاله با سکته قلبی در جوانان آشنا شدید، زمانی تصور بر این بود که انفارکتوس میوکارد (MI) مشکلی است که بیشتر برای افراد مسن رخ می‌دهد و بروز حمله قلبی برای افراد زیر 40 سال غیرمعمول بود، هنگامی که مرگ ناگهانی به علت سکته قلبی در جوانان و بزرگسالان رخ می‌دهد، احتمالاً به دلیل بیماری‌های قلبی تشخیص داده نشده‌ای چون بیماری قلبی ژنتیکی یا سهل انگاری در خصوص علائم احتمالی مرتبط با مشکلات قلبی بروز کند.
